Opinia psychologiczno-psychiatryczna biegłego nie zawsze wystarczy, aby potwierdzić przed sądem całkowitą niezdolność do pracy

Stan faktyczny sprawy

Odpowiedzi na pytanie zadane na wstępie udzielił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 września 2025 r. (sygn. akt II USKP 43/25, LEX nr 3945408). Sąd rozpatrywał skargę kasacyjną złożoną przez kobietę, która ubiegała się o przyznanie prawa do świadczenia uzupełniającego oraz prawa do renty socjalnej. Jednak Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wydał w tej sprawie decyzję odmowną. Kobieta odwołała się do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, który wyrokiem z dnia 11 października 2021 r. zmienił zaskarżoną decyzję ZUS i przyznał ubezpieczonej prawo do renty socjalnej na okres od dnia 17 października 2019 r. do dnia 31 grudnia 2023 r., ale oddalił jej odwołanie od decyzji ZUS dotyczącej świadczenia uzupełniającego. Ponadto kobietę zaliczono do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w związku z częściowo ograniczoną zdolnością do pełnienia ról społecznych.

Z opinii biegłych sporządzonej na polecenie sądu I instancji wynikało, że u ubezpieczonej rozpoznano m.in. padaczkę lekooporną, organiczne zaburzenia nastroju oraz organiczne uwarunkowane zaburzenia funkcji poznawczych. Wobec tego w opinii stwierdzono, że jest ona okresowo całkowicie niezdolna do pracy, od dnia 17 października 2019 r. do dnia 31 grudnia 2023 r., z tym że naruszenie sprawności organizmu powodujące niezdolność do pracy powstało przed 18. rokiem życia. Przebieg zaburzeń ma charakter przewlekły, a wraz z upływem czasu zmieniało się nasilenie objawów. Po uwzględnieniu obrazu klinicznego zaburzeń biegły stwierdził brak istotnej poprawy funkcjonowania. Biegli zwrócili uwagę, że padaczka stanowi przeciwwskazanie do pracy na wysokości, przy obsłudze maszyn niebezpiecznych, pracy zmianowej oraz przy źródłach ciepła. U kobiety zdiagnozowano też problemy natury psychicznej, stanowiące istotną przyczynę ograniczeń w zakresie codziennego funkcjonowania. Według biegłych deficyty te powodują u niej istotne obniżenie zdolności przystosowania społecznego. Ponadto ograniczenia ubezpieczonej w zakresie zatrudnienia uniemożliwiają jej aktywizację zawodową na otwartym rynku pracy (może być zatrudniona jedynie na chronionym rynku pracy). W jej przypadku praca może być traktowana wyłącznie jako forma rehabilitacji społecznej.

W wyniku zaskarżenia powyższego orzeczenia Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 26 stycznia 2024 r. (sygn. akt III AUa 2366/21) uchylił zaskarżone orzeczenie i oddalił odwołanie ubezpieczonej. Sąd wskazał, że w analizowanym stanie faktycznym stan zdrowia ubezpieczonej podlegał ocenie na dzień wydania decyzji przez organ rentowy, natomiast w przypadku późniejszego pogorszenia jej stanu zdrowia należało ponownie złożyć wniosek o przyznanie prawa do świadczenia uzupełniającego oraz prawa do renty socjalnej. Zdaniem Sądu Apelacyjnego postępowanie dowodowe przeprowadzone przez SO nie było wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy. Po przeanalizowaniu akt sprawy i treści zarzutów podniesionych przez organ rentowy w apelacji SA dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych neurologa, psychiatry oraz lekarza medycyny pracy.

Co w przypa