Empatia pod kontrolą. Jak nie wpaść w pułapkę wyuczonej bezradności?

Wyuczona bezradność jako efekt nadmiernej troski

Współpraca z osobami z niepełnosprawnościami (OzN) może być bardzo pouczająca i rozwijająca – pod warunkiem jednak, że będą mieć przestrzeń i możliwość swobodnego działania. Tylko wtedy przecież można dostrzec ich potencjał, zalety i umiejętności. Zdarza się jednak często, że współpracownicy, a czasem nawet sami pracodawcy, wykazują nadmierną troskę wobec takich pracowników. A gdzie pojawia się troska, łatwo o przesunięcie granicy w stronę pobłażliwości i wyręczania. „Nie chcę obciążać”, „dam prostsze zadanie”, „nie wymagajmy tyle” – takie komunikaty, choć wypowiadane z dobrego serca, mogą prowadzić do zjawiska zwanego wyuczoną bezradnością. Czym ono jest?

Wyuczona bezradność to stan, w którym człowiek przestaje wierzyć, że ma wpływ na własne życie i rezultaty swojej pracy. Taka świadomość sprawia, że rezygnuje on z dalszego wysiłku. Wyuczoną bezradność można więc utożsamić z poddaniem się. W kontekście zawodowym może przejawiać się w rezygnacji z podejmowania nowych zadań, unikaniu odpowiedzialności, zaniżaniu własnych możliwości czy bierności wobec trudności. Trzeba przyznać, że OzN w sposób szczególny narażone są na przyjęcie takiej postawy. Często przez lata spotykają się z nadmiernym współczuciem, brakiem wiary w ich możliwości, a wręcz ze zniechęcaniem do podejmowania wyzwań. Takie doświadczenia mogą prowadzić do utrwalenia przekonania, że nie warto się starać, bo inni i tak zrobią to za nich i z lepszym rezultatem.

Nadmierna troska pułapką dla przedsiębiorcy

Troska wobec OzN to oczywiście pożądana postawa, należy jednak uważać, by nie stawiać ich w pozycji osób wymagających stałej opieki. W praktyce takie myślenie mogłoby się przejawiać w zaniżaniu oczekiwań, unikaniu konstruktywnych informacji zwrotnych czy pomijaniu przy trudniejszych projektach. Jaki efekt mogłyby przynieść takie zachowania? Doraźnie może i dałyby chwilowe