Nowa ustawa o PIP: więcej praw dla pracowników, więcej ryzyk dla pracodawców

Pomysły na reformę PIP

Dyskusja nad reformą Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) oraz przygotowanie odpowiedniego projektu ustawy rozpoczęła się w 2025 roku — m.in. w kwietniu Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) powołano zespół ds. wypracowania rozwiązań dotyczących reformy PIP. 19 sierpnia projekt ustawy o zmianie ustawy o PIP trafił do „Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów” pod sygnaturą UD 283.

Oficjalna publikacja projektu na stronie BIP odbyła się 1 września 2025 r. Tego dnia rozpoczęły się konsultacje społeczne, które niedawno się zakończyły. Po zebraniu wszystkich uwag MRPiPS zaprezentowało zaktualizowany projekt ustawy dotyczącej zmian w funkcjonowaniu Państwowej Inspekcji Pracy. Proponowana nowelizacja w istotny sposób poszerza uprawnienia inspektorów pracy oraz wprowadza rozwiązania dodatkowo wzmacniające ochronę pracowników, co jednocześnie może skutkować większymi obowiązkami i ryzykiem po stronie pracodawców.

Organizacje społeczne, w tym te reprezentujące pracodawców, nie mogą się czuć usatysfakcjonowane, gdyż Ministerstwo nie uwzględniło zmian przez nie postulowanych. Pracodawcy zgłaszali zastrzeżenia dotyczące natychmiastowej wykonalności decyzji, długiego czasu postępowań odwoławczych oraz braku równowagi proceduralnej między stronami. Resort pracy nie wprowadził jednak oczekiwanych korekt, pozostawiając zasadnicze założenia projektu bez zmian.

Ministerstwo uznało, że zmiany są potrzebne w czterech aspektach:

1. wprowadzenie zakazu zwolnienia pracownika z powodu wydania decyzji PIP,
2. szczegółowe uregulowanie skutków decyzji – zarówno na przyszłość, jak i wstecz,
3. dodanie nowego przepisu Kodeksu postępowania cywilnego, który określa konsekwencje uchylenia decyzji przez sąd,
4. doprecyzowanie zasad wydawania decyzji PIP, w tym określenie szczegółowych danych o stosunku pracy.

Nie zwolnisz pracownika, jeśli PIP uzna umowę cywilnoprawną za etat

Najbardziej znaczącą zmianą, która bezpośrednio oddziałuje na sytuację przedsiębiorców, jest wprowadzenie zakazu rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, wobec którego Państwowa Inspekcja Pracy wydała decyzję potwierdzającą istnienie stosunku pracy. W praktyce oznacza to, że pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć ani rozwiązać umowy bez wypowiedzenia, jeśli decyzja inspektora skutkowała przekształceniem dotychczasowej umowy cywilnoprawnej w etat. Tym samym przedsiębiorca będzie zobowiązany do utrzymania zatrudnienia nawet w sytuacji, gdy nie zgadza się z decyzją PIP i zamierza się od niej odwołać. Takie rozwiązanie w istotny sposób ogranicza swobodę organizacyjną i kadro