Czy obiektywna niepełnosprawność może być kwestionowana? – analiza orzeczenia WSA

Stan faktyczny sprawy

Odpowiedzi na to pytanie udzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Warszawie w wyroku z dnia 15 lutego 2017 r. (sygn. akt III SA/Wa 413/16, LEX nr 2383094). WSA rozpatrywał sprawę ze skargi Starostwa Powiatowego w Krakowie na decyzję Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W wyniku postępowania kontrolnego Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie określenia wysokości zobowiązań Starostwa z tytułu wpłat na Fundusz. Zażądał przy tym dowodów w postaci orzeczeń o stopniu niepełnosprawności pracowników albo orzeczeń o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, wraz z adnotacją, kiedy orzeczenie wpłynęło do pracodawcy. Postępowanie zakończyło się wydaniem przez Prezesa PFRON-u decyzji w sprawie określenia wysokości zobowiązań z tytułu wpłat na PFRON, w której wystąpiła różnica pomiędzy kwotą zobowiązania wyliczoną przez Starostwo w deklaracjach za okres: grudzień 2008 – styczeń-listopad 2009 a wysokością zobowiązania ustaloną przez PFRON.

Starostwo odwołało się od decyzji Prezesa PFRON-u do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Organ II instancji zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) o informacje dotyczące posiadania przez jednego z pracowników orzeczenia lekarza orzecznika ZUS-u w okresie od dnia 14 lipca 2009 r. do dnia 30 czerwca 2011 r. Pracownik ten posiadał również orzeczenie wydane przez komisję lekarską MSWiA przed 1 stycznia 1998 r. (w 1991 r.) stwierdzające inwalidztwo III grupy inwalidzkiej w związku ze służbą z jednoczesnym orzeczeniem inwalidztwa III grupy z ogólnego stanu zdrowia na stałe. Trzeba pamiętać, że na podstawie art. 62 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2025 r., poz. 913, ze zm.) – dalej: u.r.o.n. orzeczenie o zaliczeniu do III grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Z części B pkt 2 (lub 7) orzeczeń wydanych zarówno przed 1998 r., jak i później wynika, że inwalidztwo III grupy z ogólnego stanu zdrowia miało charakter ciągły. W 2013 r. pracownik uzyskał od powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (PZON) orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ze wskazaniem, że niepełnosprawność istniała od 1992 r. Departament Ubezpieczeń Społecznych MPiPS w piśmie z dnia 9 października 2014 r. zajął stanowisko, zgodnie z którym w świetle art. 1 u.r.o.n. niepełnosprawność może być potwierdzona ważną decyzją o przyznaniu renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż decyzja taka jest wydawana na podstawie prawomocnego orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS-u. Renta z tytułu niezdolności do pracy jest przyznawana na okres wskazany w orzeczeniu. Dlatego też osoby legitymujące się ważną decyzją przyznającą im rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy mają ważne orzeczenie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS-u. Minister podzielił to stanowisko, uchylił zaskarżoną decyzję Prezesa PFRON-u w całości i przekazał sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Prezes PFRON-u wydał nową decyzję w sprawie określenia wysokości zobowiązań z tytułu wpłat na PFRON, w której treści ponownie wskazano inną kw