Przemysł 4.0: szansa na inkluzję?

W Polsce ponad 20% pracujących osób z niepełnosprawnościami zatrudnionych jest w firmach z branży przetwórstwa przemysłowego. Zazwyczaj wykonują niezbyt skomplikowane, niskopłatne i niewymagające zbyt wysokich kwalifikacji zadania takie, jak: proste prace montażowe, kontrola jakości, pakowanie produktów, obsługa maszyn o niskim stopniu skomplikowania, segregowanie i sortowanie materiałów oraz drobne prace manualne. Tymczasem – o czym z satysfakcją dowiadujemy się z różnych specjalistycznych, naukowych opracowań – żyjemy w czasach tzw. czwartej rewolucji przemysłowej, a przemysł 4.0 stawia w centrum uwagi człowieka i potencjał jego współpracy z technologią.

Zgodnie z ideą przemysłu 4.0 to maszyny przejmują na siebie prace wymagające siły fizycznej, precyzji, powtarzalności itp. Człowiek coraz częściej pełni tu funkcję nadzorcy, kontrolera i nauczyciela, który koryguje ewentualne błędy i uczy system, jak tych błędów unikać. Wydaje się więc oczywiste, że tego typu uwarunkowania dają ogromny potencjał do inkluzji osób z różnego rodzaju ograniczeniami. A jak to wygląda w rzeczywistości? Czy przemysł 4.0 uwzględnia potencjał osób z niepełnosprawnościami? Czy takich pracowników bierze się pod uwagę, projektując technologie wspierające procesy produkcyjne?

W 2024 r. na łamach International Journal of Sustainable Engineering ukazał się artykuł grupy meksykańskich naukowców, którzy dokonali znakomitego przeglądu literatury naukowej na ten temat. Dokładnie rzecz biorąc, chodzi o publikację „Lack of verified Inclusive Technology for Workers with disabilities in Industry 4.0: a systematic review”, której autorami są Mario Rojas, David C. Balderas, Javier Maldonado, Pedro Ponce, Diego Lopez-Bernal i Arturo Molina.

Czym jest przemysł 4.0?

Przemysł 4.0 to koncepcja, która narodziła się w Niemczech i oznacza zintegrowanie procesów wytwórczych z technologiami cyfrowymi – od robotyki, przez sztuczną inteligencję i Internet Rzeczy, aż po analitykę danych, systemy cyber-fizyczne i wytwarzanie addytywne. To środowisko pracy, w którym maszyny „komunikują się” ze s