Gdzie trawa bardziej zielona

Według różnych oszacowań, średni wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w wieku produkcyjnym wynosi w Unii Europejskiej ok. 51%, choć niektóre źródła podają nawet 56,4% w 2024 r. W tym samym czasie w Polsce było to ok. 32%. Skoro my tak mocno odstajemy od średniej, inne kraje muszą też od niej odstawać, ale w drugą stronę. Pisałem o tym niedawno przy okazji tekstu o tzw. luce zatrudnieniowej. Zasadne wydaje się więc pytanie, co sprawia, że w wielu krajach UE (i nie tylko) większy niż w Polsce odsetek osób z niepełnosprawnościami obecnych jest na rynku pracy? Spróbujmy poszukać wyjaśnień.

Na początek doprecyzujmy jednak pewne nieścisłości. W unijnych statystykach dotyczących osób z niepełnosprawnościami często bierze się pod uwagę samoocenę badanych, nie zaś fakt posiadania dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność. Według danych z badania EU-SILC (EU Statistics on Income and Living Conditions), ponad 1/4 ankietowanych stwierdziła, że ma jakieś ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu. Oczywiście jedynie część z tych osób posiada prawnie potwierdzoną niepełnosprawność. Biorąc to pod uwagę, fakt, że ponad połowa ankietowanych, którzy deklarują ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, ma pracę, dziwi już nieco mniej. Dziwi rzecz jasna z naszej polskiej perspektywy, bo gdyby i u nas wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami był równie wysoki co w wielu innych krajach UE, moglibyśmy to uważać za ogromny sukces. Niemniej jednak w każdym dostępnym zestawieniu danych dotyczących zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami Polska wypada na tle europejskiej wspólnoty znacznie poniżej średniej.

Gdzie naprawdę jest dobrze?

Wielka Brytania trzyma poziom 54% (IV kw. 2023), mimo pandemicznych zawirowań. Estonia - w danych EU-SILC dla 2018/2019 - dochodziła do 64%, czyli była wyraźnie powyżej unijnej średniej, choć w tym wypadku warto zauważyć, że ponad 41% Estończyków deklarowało, że ma ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu. Szwedzka skuteczność w zatrudnianiu osób z niepełnosprawnościami bywa różnie mierzona, ale w danych EU-SILC dla 2020 r. to 54%; w krajowej statystyce SCB dla 2022 r. - 52%. To wartości istotnie wyższe niż polskie 36% - i to nawet przy różnych cyklach publikacji.

Tutaj musze nadmienić, że ta ostatnia wartość pojawia się w danych EU-SILC w odniesieniu do zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w Polsce w 2022 r. Opierają się one (jak wspominałem wyżej) na samoocenie, więc nic dziwnego, że są wyższe niż np. dane z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności, gdzie bierze się pod uw