Przymusowe przekształcenie umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę może wiązać się z istotnymi kosztami dla przedsiębiorcy

Kiedy PIP będzie mogła dokonać przekształcenia umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę?

Obecnie w sytuacji, gdy inspektor pracy stwierdzi, że strony stosunku prawnego zawarły fikcyjną umowę cywilnoprawną, a stosunek prawny je łączący w rzeczywistości jest stosunkiem pracy, inspektor Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) może skierować wystąpienie lub wydać podmiotowi powierzającemu pracę polecenie w sprawie zmiany podstawy prawnej świadczenia pracy. PIP może też wnieść do sądu pracy powództwo o ustalenie, że strony łączyła umowa o pracę, jak również ukarać podmiot powierzający pracę w oparciu o art. 281 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2025 r., poz. 277, ze zm.) – dalej: k.p.

Jeżeli jednak plany Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) się urzeczywistnią, począwszy od 1 stycznia 2026 r., PIP uzyska uprawnienia do przekształcania umów cywilnoprawnych w umowy o pracę, jeżeli uzna, że w konkretnym przypadku umowa cywilnoprawna ma charakter fikcyjny, a strony tej umowy faktycznie wiąże stosunek pracy. Ma to przeciwdziałać nieuprawnionemu zastępowaniu umów o pracę umowami cywilnoprawnymi. W celu wprowadzenia tego rozwiązania MRPiPS opracowało projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw (UD283).

Projektowana nowelizacja wprowadza do ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1712, ze zm.) – dalej: u.p.i.p. nowy przepis art. 11 pkt 7a, który przewiduje, że jeżeli PIP stwierdzi naruszenie przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, organ będzie uprawniony do stwierdzania istnienia stosunku pracy w sytuacji, gdy zawarto umowę cywilnoprawną, która wypełnia przesłanki art. 22 § 1 k.p., w związku z czym strony umowy powinny zawrzeć umowę o pracę.

Wykonanie decyzji PIP będzie mogło być wstrzymane, ale tylko częściowo

Decyzja dotycząca stwierdzenia istnienia stosunku pracy w powyższej sytuacji będzie wydawana przez okręgowego inspektora pracy, na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej. Co do zasady, decyzja ta podlegać będzie natychmiastowemu wykonaniu w zakresie skutków, jakie prze