Czy dyskryminacja pośrednia ze względu na niepełnosprawność dotyczy także pracowników-opiekunów dzieci z niepełnosprawnościami? Analiza wyroku TSUE

Powyższą kwestią zajmował się niedawno Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w ramach odpowiedzi na pytanie prejudycjalne zadane przez włoski sąd kasacyjny. Sprawa dotyczyła wykładni Dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. z 2000 r., L 303, s. 16) w świetle Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 1169) – dalej: KPON.

Czym jest dyskryminacja pracowników w rozumieniu przepisów prawa Unii Europejskiej?

W świetle art. 1 w zw. art. 2 dyrektywy 2000/78 dyskryminacja bezpośrednia występuje w przypadku, gdy osobę traktuje się mniej przychylnie, niż traktuje się, traktowano lub traktowano by inną osobę w porównywalnej sytuacji, m.in. ze względu na niepełnosprawność. Tymczasem, dyskryminacja pośrednia występuje w przypadku, gdy przepis, kryterium lub pozornie neutralna praktyka może doprowadzić do szczególnej niekorzystnej sytuacji dla osoby (m.in. ze względu na niepełnosprawność), w stosunku do innych osób, poza przypadkiem, gdy:

• określony przepis, kryterium lub praktyka jest obiektywnie uzasadniona zgodnym z prawem celem, z kolei środki mające służyć osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne, lub
• chodzi o osoby w określony sposób niepełnosprawne, a pracodawca lub każda osoba, do której odnoszą się przepisy dyrektywy 2000/78, musi, na mocy przepisów krajowych, podejmować właściwe środki zgodnie z zasadami określonymi w art. 5 tej dyrektywy, w celu zlikwidowania niedogodności spowodowanych tym przepisem, kryterium lub praktyką.

W świetle przepisów KPON „rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i jest uprawniona do ochrony przez społeczeństwo i państwo, a osoby niepełnosprawne i członkowie ich rodzin powinni otrzymywać niezbędną ochronę i pomoc umożliwiającą rodzinom przyczynianie się do pełnego i równego korzystania z praw przez osoby niepełnosprawne”. Przepisy KPON mają służyć popieraniu, ochronie i zapewnieniu pełnego i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkie osoby z niepełnosprawnościami oraz popieraniu poszanowania ich przyrodzonej godności. Co więcej, KPON obliguje państwa-strony tej Konwencji do uznania, że wszyscy ludzie są równi wobec prawa i są uprawnieni, bez dyskryminacji, do jednakowej ochrony prawnej i jednakowych korzyści wynikających z prawa. W związku z tym państwa-strony Konwencji muszą wprowadzić zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność i zagwarantować osobom z niepełnospra