Bezpieczne miejsce pracy dla osób z niepełnosprawnością – jak prowadzić ocenę ryzyka zawodowego?

Ocena ryzyka zawodowego – podstawy prawne

Obowiązek przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego spoczywa na każdym pracodawcy. Wynika on wprost z art. 226 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j.: Dz. U. z 2025 r., poz. 277, ze zm.), zgodnie z którym pracodawca jest zobowiązany ocenić i dokumentować ryzyko związane z wykonywaną pracą oraz informować o nim pracowników. Kwestię oceny ryzyka zawodowego reguluje także rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j.: Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650, ze zm.).

W przypadku zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami (OzN) obowiązki te nie ulegają ograniczeniu – przeciwnie, mogą wymagać szczególnego podejścia. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2025 r., poz. 913, ze zm.) nakłada na pracodawcę obowiązek stosowania racjonalnych usprawnień, czyli takich dostosowań, które umożliwiają pracownikowi bezpieczne i skuteczne wykonywanie pracy.

Czym jest ryzyko zawodowe i dlaczego jego ocena dla OzN wymaga szczególnego podejścia?

Ocena ryzyka zawodowego to proces analizowania i wyceniania ryzyka związanego z zagrożeniami występującymi w środowisku pracy oraz określania, czy to ryzyko jest dopuszczalne. W praktyce obejmuje identyfikację zagrożeń, ocenę prawdopodobieństwa ich wystąpienia, określenie skutków oraz zaplanowanie działań ograniczających ryzyko. Oznacza to, że ocena nie jest wyłącznie obowiązkiem formalnym, ale stanowi narzędzie realnie wpływające na bezpieczeństwo i efektywność pracy.

OzN mogą doświadczać innych zagrożeń niż pracownicy pełnosprawni. Niepełnosprawność ruchowa stanowi większe ryzyko wypadków, np. podczas obsługi maszyn. Osoby z niepełnosprawnością sensoryczną (np. wzrokową, słuchową) wymagają dodatkowych zabezpieczeń informacyjnych i sygnalizacyjnych. Z kolei pracownicy z chorobami przewlekłymi lub natury psychicznej mogą być bardziej narażeni na st