Nowe przepisy regulujące sposób postępowania z wyrobami zawierającymi azbest oznaczają szereg obowiązków dla przedsiębiorców – część pierwsza

Jakie są cele wprowadzenia nowej ustawy?

W 1997 r. zakazano produkcji i stosowania wyrobów zawierających azbest oraz rozpoczęto proces wycofywania ich z użytkowania. Wynika to z tego, że azbest i wyroby azbestowe zostały uznane za substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska i zdrowia ludzi (rakotwórcze). Zgodnie z aktualnym stanem prawnym, produkcja wyrobów zawierających azbest jest zakazana, a dopuszczalność wprowadzenia do obrotu i stosowania wyrobów zawierających włókna azbestu jest ściśle regulowana przepisami ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1680, ze zm.) – dalej: u.z.s.w.z.a.

Na podstawie art. 160 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2025 r., poz. 647, ze zm.) azbest jest substancją stwarzającą szczególne zagrożenie dla środowiska. Zagrożenie to powinno być sukcesywnie eliminowane ze środowiska.

Do dnia 21 grudnia 2025 r. Polska ma czas na implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. w sprawie zmiany dyrektywy 2009/148/WE w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (Dz. Urz. UE. z 2023 r., L. 2668). Z uwagi na powyższe Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT) opracowało projekt ustawy o wyrobach zawierających azbest (UC60). Projektowana ustawa ma zastąpić obowiązujące akty prawne regulujące problematykę związaną z wyrobami zawierającymi azbest, w tym przede wszystkim u.z.s.w.z.a., a także odpowiednie rozporządzenia wykonawcze.

Według resortu rozwoju projektowana ustawa o wyrobach zawierających azbest m.in. ma na celu:

• uregulowanie rynku wykonawców prac polegających na usuwaniu lub zabezpieczeniu wyrobów zawierających azbest;
• uregulowanie rynku podmiotów prowadzących szkolenia w zakresie bezpiecznego postępowania z takimi wyrobami;
• usystematyzowanie i zaktualizowanie obowiązujących przepisów dotyczących stosowania wyrobów zawierających azbest;
• uwzględnienie kosztów usuwania tych wyrobów jako kosztów kwalifikowanych w programach wsparcia finansowanych czy współfinansowanych ze środków publicznych;
• określenie obowiązków wykonawców prac (np. przedsiębiorców, pracodawców), w których występuje narażenie na działanie azbestu, w tym prac polegających na usuwaniu i zabezpieczaniu wyrobów zawierających azbest, a także ustalenie zasad prowadzenia tych prac wraz z wprowadzeniem administracyjnych kar pieniężnych za nieprzestrzeganie tych obowiązków i zasad;
• określenie obowiązków jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działań związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest;
• wprowadzenie zasad finansowania procesu usuwania tych wyrobów;
• aktualizację przepisów dotyczących inwentaryzacji tych wyrobów i przepisów dotycz