Czy jeszcze w tym roku lista chorób zawodowych zostanie rozszerzona? Takie są plany MZ

Kiedy zachodzi domniemanie występowania choroby zawodowej?

Definicja legalna choroby zawodowej została zamieszczona w art. 2351 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j.: Dz. U. z 2025 r., poz. 277, ze zm.) – dalej: k.p. W rozumieniu tego przepisu chorobą zawodową jest choroba, która łącznie spełnia dwa warunki:

• została wymieniona w wykazie chorób zawodowych;
• w wyniku oceny warunków pracy można bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem stwierdzić, że choroba została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy.

W przypadku gdy choroba stwierdzona u pracownika łącznie spełnia oba powyższe warunki, przyjmuje się, że istnieje domniemanie związku przyczynowego między chorobą zawodową a warunkami narażającymi na jej powstanie (por. tezę do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Kielcach z dnia 29 maja 2025 r., sygn. akt II SA/Ke 48/25, LEX nr 3885500). Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w wyroku z dnia 15 kwietnia 2025 r. (sygn. akt II GSK 2222/21, LEX nr 3864273) stwierdził, że uznanie choroby za zawodową jest możliwe także wtedy, gdy równocześnie obok zatrudnienia w warunkach narażających na powstanie choroby występują inne czynniki chorobotwórcze. Jednakże domniemanie związku przyczynowego choroby zawodowej z narażeniem zawodowym nie wyłącza możliwości wykazania, że powstanie choroby w konkretnym przypadku nastąpiło z innych przyczyn, niezwiązanych z wykonywaniem zatrudnienia. Sąd Najwyższy (SN) podkreślił przy tym, że niedające się usunąć wątpliwości nie mogą być tłumaczone na niekorzyść pracownika zatrudnionego w warunkach narażających na zachorowanie. Warto zwrócić uwagę, że sądy i organy są związane orzeczeniem lekarskim w sprawie stwierdzenia choroby zawodowej. WSA w Lublinie w tezie do wyroku z dnia 6 marca 2025 r. (sygn. akt III SA/Lu 751/24, LEX nr 3845303) jednoznacznie wskazał, że „podstawowym warunkiem rozpoznania choroby zawodowej jest pozytywne orzeczenie lekarskie. Natomiast zakwestionowanie orzeczenia lekarskiego możliwe jest tylko pod względem formalnym (np. wydanie przez nieuprawnionego lekarza, czy w nieprawidłowej formie). Nie może to jednak dotyczyć treści merytorycznej orzeczenia. Orzeczenie lekarskie zakwestionować można również w sytuacji, gdy w materiale dowodowym znajdują się inne orzeczenia lekarskie o odmiennej treści, lecz nawet wówczas organy i sąd nie są uprawnione do zakwestionowania merytorycznie treści orzeczenia, a jedynie mogą domagać się wydania dalszych orzeczeń przez inne uprawnione podmioty w celu ujednolicenia stanowiska. Bez orzeczenia lekarskiego, bądź sprzecznie z orzeczeniem organ administracji nie może dokonywać we własnym zakresie rozpoznania choroby zawodowej. Organ administracji jest