Pracodawco, realizujesz IPR? Zwróć uwagę na braki formalne – analiza wyroku WSA

Pracodawca, który utworzył ZFRON, musi przeznaczać co najmniej 15% środków tego funduszu na IPR. Wynika to wprost z dyspozycji art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2024 r., poz. 44, ze zm.) – dalej: u.r.o.n.

Szczegółowe warunki tworzenia IPR, w tym skład i zakres działania komisji rehabilitacyjnej opracowującej ten program, a także rodzaje wydatków, które mogą być ponoszone ze środków ZFRON w ramach IPR, jak również warunki wykorzystania środków IPR, określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2022 r., poz. 1145, ze zm.).

Przepis § 6 rozporządzenia w sprawie ZFRON stanowi, że warunkiem przeznaczenia środków ZFRON w ramach IPR jest opracowanie programu rehabilitacji przez komisję rehabilitacyjną z udziałem niepełnosprawnego pracownika, którego ten program dotyczy. Program taki jest skierowany do osób niepełnosprawnych, w tym przede wszystkim do osób, które

• mają najniższe kwalifikacje zawodowe,
• z uwagi na niepełnosprawność mają utrudnione samodzielne wykonywanie pracy,
• utracili zdolność do wykonywania pracy na zajmowanym do tej pory stanowisku pracy,
• zmieniają kwalifikacje zawodowe.

Zasady wydatkowania środków w ramach IPR powinny być określone zgodnie z zapisami zakładowego regulaminu wykorzystania środków ZFRON, a środki te powinny być przeznaczane na finansowanie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej (art. 33 ust. 4 u.r.o.n.). Tylko wówczas środki te będą mogły być uznane za wydatkowane w sposób zasadny i prawidłowy. Jednocześnie, należy pamiętać, że § 4a rozporządzenia w sprawie ZFRON jednoznacznie wskazuje, iż wydatki dokonywane ze środków ZFRON muszą być celowe, ale także oszczędne, co wymaga optymalnego doboru metod i środków realizacji tych wydatków w stosunku do zakładanych efektów wydatkowania środków ZFRON.

Rodzaje wydatków, na jakie można przeznaczać środki IPR, określa § 2 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia w sprawie ZFRON. Jednakże poniesienie konkretnego wydatku musi być uzasadnione potrzebami osoby z niepełnosprawnością i wynikać z realizowanego IPR. Ponadto, określony wydatek musi służyć zmniejszeniu ograniczeń zawodowych pracownika objętego IPR. Weryfikacja efektów realizacji IPR jest prowadzona przez komisję rehabilitacyjną, która w razie potrzeby może także zmodyfikować ten program, a nawet określić zasady dalszej rehabilitacji pracownika po zakończeniu IPR. W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie zadane na wstępie należy odwołać się do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 23 kwietnia 2025 r. (sygn. akt I SA/Gd 75/25, LEX nr 3863155). WSA rozpatrywał sprawę pracodawcy, który w dniu 18 października 2019 r. wystąpił do Naczelnika Urzędu Skarbowego (NUS) o wydanie zaświadczenia o pomocy de minimis, w związku z dokonaniem wydatków ze środków ZFRON na zakup systemu monitorowania obiektu spółki. Wydatek ten został dokonany na podstawie § 2 ust. 1 pkt 12 lit. e rozpo