Udostępnianie informacji o beneficjentach rzeczywistych po nowemu. Co zmieni się w zasadach korzystania z CRBR

W związku z koniecznością implementacji art. 11-13 oraz art. 74 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1640 z dnia 31 maja 2024 r. w sprawie mechanizmów, które państwa członkowskie powinny wprowadzić w celu zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniającej dyrektywę (UE) 2019/1937 oraz zmieniającą i uchylającą dyrektywę (UE) 2015/849 (Dz. Urz. UE. z 2024 r., L. 1640) – dalej: dyrektywa nr 2024/1640 (6AMLD), resort finansów przygotował projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (UC75).

Udostępnianie informacji o beneficjentach rzeczywistych na gruncie prawa Unii Europejskiej

W myśl art. 11 ust. 4 dyrektywy nr 2024/1640 państwa członkowskie Unii Europejskiej mogą udostępnić podmiotom zobowiązanym informacje o beneficjentach rzeczywistych przechowywane w ich centralnych rejestrach, po uiszczeniu odpowiedniej opłaty. Na podstawie art. 12 tej dyrektywy każda osoba fizyczna lub prawna, która może wykazać uzasadniony interes w zapobieganiu praniu pieniędzy, jego przestępstwom źródłowym i finansowaniu terroryzmu, a także w zwalczaniu tych zjawisk, powinna mieć zapewniony dostęp (elektroniczny) do następujących informacji o beneficjentach rzeczywistych podmiotów prawnych i porozumień prawnych, przechowywanych w zintegrowanych centralnych rejestrach, bez powiadamiania podmiotu prawnego lub porozumienia prawnego:

• nazwiska beneficjenta rzeczywistego;
• miesiąca i roku urodzenia beneficjenta rzeczywistego;
• kraju zamieszkania oraz obywatelstwa lub obywatelstw beneficjenta rzeczywistego;
• w przypadku beneficjentów rzeczywistych podmiotów prawnych – informacji o charakterze posiadanej własności lub sprawowanej kontroli;
• w przypadku beneficjentów rzeczywistych trustów, które powstały w drodze czynności prawnej, lub podobnych porozumień prawnych – informacji o charakterze ich własności lub sprawowanej kontroli;
• danych historycznych dotyczących beneficjentów rzeczywistych podmiotu prawnego lub porozumienia prawnego, w tym podmiotów prawnych lub porozumień prawnych, które zostały rozwiązane lub przestały istnieć w ciągu ostatnich 5 lat; opisu struktury kontroli lub własności.

W przypadku gdy osoby fizyczne i prawne, które mogą wykazać uzasadniony interes w dostępie do wskazanych informacji, nie są w stanie korzystać ze środków elektronicznych, państwa członkowskie mają obowiązek zapewnić tym osobom dostęp do wskazanych informacji w innych formatach.

Zgodnie z przepisami dyrektywy nr 2024/1640, przyjmuje się domniemanie, że następujące osoby fizyczne lub prawne mają uzasadniony interes w dostępie do wymienionych powyżej informacji:

• osoby działające w celach dziennikarskich, reporterskich lub wszelkiej innej formy wypowiedzi w środkach przekazu, związane z zapobieganiem praniu pieniędzy, jego przestępstwom źródłowym lub finansowaniu terroryzmu bądź ze zwalczaniem tych zjawisk;
• organizacje społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacje pozarządowe i środowiska akademickie, które są związane z zapobieganiem praniu pieniędzy, jego przestępstwom źródłowym lub finansowaniu terroryzmu bądź ze zwalczaniem tych zjawisk;
• osoby fizyczne lub prawne, które prawdopodobnie zawrą transakcję z podmiotem prawnym lub porozumieniem prawnym, a które chcą zapobiec wszelkim powiązaniom między taką transakcją a praniem pieniędzy, jego przestępstwami źródłowymi lub finansowaniem terroryzmu;
• podmioty podlegające wymogom w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w państwach trzecich, pod warunkiem że mogą wykazać potrzebę dostępu do analizowanych informacji, w odniesieniu do podmiotu prawnego lub porozumienia prawnego w celu przeprowadzenia należytej staranności wobec klienta lub potencjalnego klienta, zgodnie z wymogami w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w tych państwach trzecich;
• odpowiedniki z państw trzecich unijnych właściwych organów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, pod warunkiem że mogą wykazać potrzebę dostępu do analizowanych informacji w odniesieniu do podmiotu prawnego lub porozumienia prawnego w celu wykonywania swoich zadań na podstawie ram w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu obowiązujących w tych państwach trzecich w kontekście konkretnej sprawy;
• organy publiczne państw członkowskich w kontekście postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, w odniesieniu do oferentów i wykonawców, którym udzielono zamówienia w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego; dostawcy produktów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w ścisłym zakresie, w jakim produkty opracowane na podstawie wskazanych powyżej informacji lub zawierające te informacje, są dostarczane wyłącznie klientom będącym podmiotami zobowiązanymi lub właściwymi organami, o ile dostawcy ci mogą wykazać potrzebę dostępu do tych informacji, w kontekście umowy z podmiotem zobowiązanym lub właściwym organem;
• inne osoby, które są w stanie wykazać uzasadniony interes w odniesieniu do celu zapobiegania praniu pieniędzy, jego przestępstwom źródłowym i finansowaniu terroryzmu oraz zwalczania tych zjawisk.

Osoby mające dostęp do powyższych informacji powinny być ewidencjonowane w centralnych rejestrach, co ma umożliwić ujawnienie beneficjentom rzeczywistym tego, kto miał dostęp do ich danych, jeżeli beneficjenci ci złożą wniosek o ujawnienie tych danych, zgodnie z art. 15 ust. 1 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE z 2016 r., L 119, str. 1) – dalej: RODO.

Adekwatnie do przepisów dyrektywy nr 2024/1640, państwa członkowskie muszą zapewnić, by informacje dostarczane przez centralne rejestry nie prowadziły do identyfikacji osoby przeglądającej rejestr, jeśli takie osoby m.in. są osobami działającymi w celach dziennikarskich, reporterskich lub wszelkiej innej formy wypowiedzi w środkach przekazu, bądź też organizacjami społeczeństwa obywatelskiego – związanymi z zapobieganiem praniu pieniędzy, jego przestępstwom źródłowym lub finansowaniu terro