Kontrole PIP: Pracodawcy nie chronią pracowników przed hałasem

Przez dwa lata (2022-2024) Państwowa Inspekcja Pracy sprawdzała, jak pracodawcy chronią swoich pracowników przed nadmiernym hałasem. Audyt odbywał się przede wszystkim w firmach produkcyjnych. Były to zakłady produkujące wyroby metalowe, cement, wyroby z cementu, betonu i gipsu, meble i inne wyroby z drewna. Kontrolerzy badali warunki pracy w 384 przedsiębiorstwach.

Prawna ochrona przed hałasem

Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r., w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne, nakłada na pracodawcę obowiązek chronienia zatrudnionych przed hałasem. Ten wykonawczy akt prawny szczególną ochroną przed niekorzystnym czynnikiem, jakim jest hałas, obejmuje kobiety w ciąży oraz młodocianych.

Zgodnie z tą regulacją pracodawcy powinni w pierwszej kolejności stosować środki ochrony zbiorowej, czyli rozwiązania organizacyjno-techniczne ograniczające hałas w miejscu pracy. Środki ochrony indywidualnej, takie jak ochronniki słuchu, powinny być wykorzystywane jedynie wtedy, gdy redukcja hałasu innymi metodami nie jest możliwa.

Pracodawca jest zobowiązany do wdrożenia środków chroniących przed hałasem, gdy ten przekroczy wartość 85 dB. Wówczas ma on obowiązek wyznaczenia i oznakowania znakami bezpieczeństwa stref zagrożenia hałasem. Dodatkowo w miejscach, gdzie przekroczony został próg dopuszczalnego hałasu, pracodawca powinien zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, w postaci ochronników słuchu tłumiących dźwięk adekwatnie do warunków panujących na stanowiskach pracy. Zatrudniający musi egzekwować od podwładnych stosowanie środków ochrony indywidualnej.

Audyty Państwowej Inspekcji Pracy

Kontrole przeprowadzone przez inspektorów pracy w 2024 roku wskazały, że w porównaniu z dwoma poprzednimi latami, pracodawcy w znacznej mierze dokonują pomiarów hałasu na wszystkich stanowiskach, które tego wymagają. W porównaniu z 2022 r., gdy 31 proc. kontrolowanych firm nie dokonało tego obowiązku i 23 proc. w 2023, w roku 2024 nieprawidłowości w tym zakresie odnotowano w 17 proc. przedsiębiorstw. Nieprawidłowości dotyczyły 14 proc. skontrolowanych stanowisk pracy i najczęściej wiązały się z brakiem rzetelnej oceny warunków środowiska pracy.

Audytorzy PIP zwrócili uwagę na brak i niewłaściwe wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej. W ubiegłym roku dotyczyło to aż 28 proc. skontrolowanych stanowisk pracy i jest to spadek o 6 proc. w stosunku do roku ubiegłego, ale wzrost o 2 proc. w stosunku do roku 2023 r.

Dane GUS potwierdzają wyniki kontroli PIP

Dane zgromadzone przez Państwową Inspekcję Pracy potwierdzają ustalenia Głównego Urzędu Statystycznego, który w 2023 roku przeprowadził badanie warunków pracy i najczęściej występujących czynników środowiskowych w przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 10 osób. W tego typu firmach pracuje ponad 6,8 mln osób, z czego aż 434,5 tys. było narażonych na szkodliwe warunki.

Najpoważniejszym zagrożeniem okazał się hałas, który dotyczył 174,7 tys. zatrudnionych, głównie w branży przetwórstwa przemysłowego. Drugim pod względem częstości występowania czynnikiem szkodliwym były pyły rakotwórcze.

Najtrudniejsze warunki pracy odnotowano w województwie śląskim, gdzie niemal co siódmy pracownik był narażony na czynniki zagrażające zdrowiu. Z kolei najbezpieczniejsze warunki występowały w województwie mazowieckim, gdzie zagrożenie dotyczyło jednej na 35 osób.

Jeśli chodzi o kobiety, najbardziej niekorzystne warunki pracy stwierdzono w województwie łódzkim. Tam w warunkach zagrożenia pracowała co trzecia zatrudniona. Najmniej narażonych pracownic odnotowano natomiast w województwie dolnośląskim, gdzie w trudnych warunkach pracowała co ósma kobieta.

PIP działa prewencyjnie

Na koniec warto podkreślić, że aby chronić pracowników przed nieodwracalnymi skutkami pracy w hałasie, Państwowa Inspekcja Pracy podejmuje szereg działań edukacyjnych i prewencyjnych. Podczas każdej kontroli inspektorzy udzielają pracodawcom i pracownikom porad technicznych oraz prawnych dotyczących zagrożeń związanych z hałasem. Ponadto Państwowa Inspekcja Pracy organizuje szkolenia i warsztaty poświęcone tej tematyce, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb małych przedsiębiorstw. Przedstawiciele okręgowych inspektoratów pracy dystrybuują również bezpłatne poradniki, w tym dotyczące oceny ryzyka zawodowego związanego z hałasem. Celem tych działań jest ułatwienie pracodawcom oceny, czy w ich zakładach pracy spełnione są wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.