Czy wydatki ze środków własnych pracodawcy zrefundowane z ZFRON stanowią pomoc de minimis?

Na powyższe pytanie odpowiedział Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 15 października 2024 r. (sygn. akt I SA/Bd 333/24, LEX nr 3787367). Sąd zajmował się sprawą pracodawcy prowadzącego ZPChr, który dokonał zakupu powlekarki papieru z własnych środków, a następnie na podstawie umowy kupna-sprzedaży środki poniesione na zakup tego sprzętu zostały przedsiębiorcy zwrócone z rachunku bankowego ZFRON. Według pracodawcy wydatek został dokonany w ramach indywidualnego programu rehabilitacji osób niepełnosprawnych na podstawie § 2 pkt 12 lit. e rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2022 r., poz. 1145, ze zm.). Zgodnie z tym przepisem, środki ZFRON mogą być wydatkowane na indywidualne programy rehabilitacji (IPR), które mają na celu zmniejszenie ograniczeń zawodowych, w tym na pokrycie kosztów dostosowania miejsca pracy i stanowiska pracy do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności danego pracownika.

W myśl art. 33 ust. 3 pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2024 r., poz. 44, ze zm.) – dalej: u.r.o.n., pracodawca musi przeznaczać na IPR-y nie mniej niż 15% środków ZFRON. Jednakże, aby określony wydatek mógł być sfinansowany w ramach IPR, w pierwszej kolejności należy utworzyć taki program rehabilitacji, przy czym jego opracowaniem zajmuje się komisja rehabilitacyjna powoływana przez pracodawcę, na zasadach określonych w § 6 rozporządzenia w sprawie ZFRON. IPR-y powinny być opracowane z udziałem niepełnosprawnych pracowników, których dotyczą. Warto dodać, że programy te są tworzone przede wszystkim dla pracowników z niepełnosprawnościami, którzy posiadają najniższe kwalifikacje, lub z uwagi na niepełnosprawność mają trudności w samodzielnym wykonywaniu pracy, bądź utracili zdolność do wykonywania pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, albo dokonują zmiany kwalifikacji zawodowych.

Prawidłowo zrealizowany IPR ma służyć zmniejszeniu ograniczeń zawodowych pracownika z niepełnosprawnością objętego tym programem. Dlatego też komisja rehabilitacyjna jest zobligowana do dokonywania oceny efektów realizacji IPR, a w razie zaistnienia potrzeby – zmodyfikowania tego programu, bądź też określenia możliwości i formy dalszej rehabilitacji pracownika po zakończeniu realizacji IPR. W tym kontekście warto przypomnieć, że na mocy § 4a rozporządzenia w sprawie ZFRON środki funduszu rehabilitacji muszą być wydatkowane celowo i oszczędnie, biorąc pod uwagę optymalny dobór metod i środków realizacji względem zakładanych efektów.

Pracodawca udokumentował dokonanie wydatku umową kupna-sprzedaży. Co istotne, ze stanu faktycznego sprawy wynikało, że pracodawca dokonał zakupu powlekarki papieru jako osoba fizyczna, a następnie na podstawie umowy kupna-sprzedaży sprzedał powlekarkę własnej firmie, która ma status ZPChr. W związku z powyższym ZPChr przelał odpowiednią kwotę ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym ZFRON na konto osobiste pracodawcy.

Z uwagi na to, że wydatek ten stanowił przysporz