Dofinansowania – gra warta świeczki

Kto pobiera dofinansowania do wynagrodzeń?

Zdecydowaną większość podmiotów zatrudniających pracowników z orzeczeniem stanowią obecnie firmy z otwartego rynku pracy. Jak pokazują dane z SODiR, czyli prowadzonego przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych internetowego systemu do obsługi dofinansowań i refundacji, w listopadzie 2024 r. było ich 31 905. U tych pracodawców pracowało wówczas 134 791 osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności.

Z kolei zakładów pracy chronionej w tym samym czasie było zaledwie 574. Te podmioty zatrudniały z kolei 70 697 osób z niepełnosprawnościami. Łatwo więc policzyć, że na „statystyczny” ZPChr przypadało ok. 120 pracowników z orzeczeniem, natomiast na „statystyczną” firmę z otwartego rynku pracy, która w ogóle zatrudnia takie osoby – przypadało ich ok. 4.

Ile firm w Polsce płaci „kary” na PFRON?

Zgodnie z postanowieniami tzw. ustawy o rehabilitacji pracodawca, który zatrudnia co najmniej 25 osób (w przeliczeniu na pełne etaty), powinien na co najmniej 6% etatów zatrudniać osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności. Jeśli tego nie robi – płaci co miesiąc do PFRON ponad 3 tys. złotych za każdy brakujący do tego poziomu etat. PFRON udostępnia również dane liczbowe dotyczące tych podmiotów.

Żeby dokonywać porównań, pozostańmy wciąż przy listopadzie ubiegłego roku. Mieliśmy wówczas 31 653 pracodawców, którzy w związku z niezatrudnianiem odpowiedniej liczby pracowników z orzeczeniem musieli zapłacić Funduszowi tzw. kary. Suma tych kar wyniosła w rzeczonym miesiącu 634 913 871,73 zł. To kwota, która naprawdę robi wrażenie zwłaszcza, gdy dokonamy pewnych karkołomnych obliczeń, by sprawdzić, czy duży wysiłek musiałyby wykonać te przedsiębiorstwa, żeby uniknąć wpłat na PFRON.

W statystykach, które przytaczam, niestety nie mówi się o pracownikach, a jedynie o liczbie etatów. W listopadzie 2024 r. płatnicy „kar” na PFRON zatrudniali pracowników na niespełna 5,4 mln etatów. Osobom z niepełnosprawnościami przypadło w tych firmach ok. 88,6 tys. etatów. Wychodzi więc na to, że przeciętny płatnik „kar” na PFRON zatrudniał prawie 170 osób, a wskaźnik zatrudnienia pracowników z orzeczeniem wynosił u niego zaledwie 1,65%. Do osiągnięcia wspomnianego wyżej poziomu 6% zabrakło zatem dużo.

Płatnicy a dofinansowania

Zgodnie z powyższymi wyliczeniami, przeciętnym płatnikiem „kar” na PFRON jest średnie przedsiębiorstwo, a więc takie, które zatrudnia od 50 do 249 osób. Żeby osiągnąć 6-procentowy wskaźnik zatrudnienia pracowników z orzeczeniem, firma taka musiałaby zatrudniać od 3 do 15 pracowników posiadających orzeczenie o przynajmniej lekkim stopniu niepełnosprawności. W rzeczywistości jednak pracowników takich mogłoby być mniej, bo jeśli pracownik posiada orzeczenie o stopniu znacznym lub umiarkowanym, a w dodatku cierpi na jedno z tzw. schorzeń szczególnych – uprawnia swojego pracodawcę do jeszcze większego obniżenia wpłaty. Po prostu jego etat liczy się trzy a nawet czterokrotnie.

Ale wróćmy do tematu dofinansowań. W tym kontekście trzeba dodać, że płatnik „kar”, jeśli nawet zatrudnia u siebie owe 1,65% pracowników z orzeczeniem, to i tak nie może korzystać z dofinansowań do wynagrodzeń tych osób. Uprawniony do nich byłby dopiero wówczas, gdyby osiągnął 6-procentowy wskaźnik zatrudnienia. Wychodzi więc na to, że pracodawca taki jest jakby podwójnie karany. Tzn. nie może czerpać dodatkowych profitów, czyli odciążać budżetu firmy dzięki dofinansowaniom, a jednocześnie musi dokonywać comiesięcznych wpłat na PFRON i to na niebagatelne kwoty.

Jak postarać się o dofinansowania?

Podniesienie wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami do poziomu 6% nie musi być wcale aż takim trudnym zadaniem. Najłatwiej oczywiście byłoby zrekrutować osobę lub kilka osób uprawniających pracodawcę do wielokrotnych odpisów „kar” na PFRON. Trzeba jednak przyznać, że mało które biuro rachunkowe lub firmowy dział kadr i płac zatrudnia pracowników posiadających odpowiednią wiedzę i umiejętności. Chodzi bowiem nie tylko o to, by zrekrutować i zatrudnić osoby z niepełnosprawnościami. Trzeba jeszcze wiedzieć, jak interpretować orzeczenia o niepełnosprawności, jak wypełniać wnioski i inne dokumenty przesyłane do PFRON, wyliczać wskaźniki zatrudnienia, wykazywać tzw. efekt zachęty itp.

No ale przeciętny, zatrudniający ok. 170 pracowników płatnik „kar” na PFRON nie może pozwolić sobie na to, by sprawami księgowymi zajmowali się u niego byle dyletanci. Odpowiednia polityka kadrowa, a więc zatrudnienie nieco większej liczby pracowników z orzeczeniem, może mu przynieść znaczące, comiesięczne oszczędności, więc warto, by osoby odpowiedzialne u niego za kadry i księgowość potrafiły to robić i to robić dobrze. A przy okazji wyzerowania wpłat na PFRON taki pracodawca będzie mógł również skorzystać z dofinansowań do wynagrodzeń pracowników z orzeczeniem, a więc znacząco zredukować koszty ich zatrudnienia.

Dofinansowania z pewnością mają o wiele większe znaczenie dla mikro i małych przedsiębiorców, którzy stanowią przecież ogromną większość działających w Polsce podmiotów gospodarczych. Comiesięczny zastrzyk gotówki pokrywający dużą część kosztów płacy pracownika z niepełnosprawnością to dla takiej firmy znaczące odciążenie budżetu. W dodatku firm zatrudniających mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty nie obowiązuje wymóg osiągnięcia 6-procentowego wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami. Dlaczego więc przedsiębiorcy ci nie garną się raczej do zatrudniania takich osób? Przyczyn jest co najmniej kilka i można by długo nad każdą z nich się rozwodzić, ale jednym z najskuteczniejszych hamulców w tym obszarze jest skomplikowanie formalności i przepisów.

Przepisy i procedury wydają się skomplikowane zwłaszcza wtedy, gdy próbuje się samodzielnie z nimi mierzyć. Pomoc doświadczonego eksperta może okazać się w tym zakresie na wagę złota. Dlatego z ogromną przyjemnością zapraszamy Państwa na kolejne spotkanie w ramach certyfikowanego kursu na specjalistę ds. dofinansowań z PFRON!

Szkolenie - a w zasadzie jego drugi moduł - odbędzie się 20 marca w formie online. Do uczestnictwa zapraszamy oczywiście wszystkie osoby, które brały udział w pierwszym module, a także wszystkich, którzy ukończyli zeszłoroczne szkolenie „Zatrudniaj osoby z niepełnosprawnościami. Obowiązki pracodawcy i uprawnienia pracowników”. Moduł drugi poświęcimy dokładnemu omówieniu procedur i zagadnień związanych z rejestracją w systemie PFRON-u i składaniem wniosków o dofinansowania. Rejestracja (na szkolenie) jeszcze trwa!