Czy pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej (ZPChr), który dokonywał dobrowolnych potrąceń z wynagrodzenia niepełnosprawnego pracownika, może dokonać potrącenia z wynagrodzenia tego pracownika już po śmierci podwładnego?
Co do zasady, przepisy prawa pracy umożliwiają pracodawcy dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia pracowników, niemniej jednak musi się to odbywać zgodnie ze ściśle określonymi regułami dokonywania takich potrąceń. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na dyspozycję art. 87 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1465, ze zm.) – dalej: k.p. Stosownie do tego przepisu, w pierwszej kolejności, przed dokonaniem potrąceń z wynagrodzenia pracownika, należy dokonać odliczeń:
- składek na ubezpieczenia społeczne,
- zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT),
- wpłat dokonywanych do pracowniczych planów kapitałowych (PPK), w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t.j.: Dz. U. z 2024 r., poz. 427, ze zm.), chyba że pracownik zrezygnował z dokonywania wpłat do PPK.
Ponadto z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
Dopiero po dokonaniu powyższych odliczeń pracodawca może dokonać potrąceń z wynagrodzenia pracownika, przy czym potrącenia mogą być dokonywane w następującej kolejności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych – mogą być potrącane w granicach do wysokości 60% wynagrodzenia (po odliczeniach), z wyjątkiem dokonywania na ten cel potrąceń z nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego bądź należności przysługujących pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej, gdyż te składniki wynagrodzenia podlegają potrąceniu w 100%;
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne - mogą być potrącane w granicach do wysokości 50% wynagrodzenia (po odliczeniach);
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi - mogą być potrącane w granicach do wysokości 50% wynagrodzenia (po odliczeniach);
- kary pieniężne o charakterze porządkowym, o których mowa w art. 108 k.p. - mogą być potrącane na zasadach określonych w art. 108 k.p.
Co istotne, jeżeli chodzi o ustawowe granice potrąceń dokonywanych łącznie, to w przypadku:
- potrąceń z sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne wraz z potrąceniami z zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi – mogą być one dokonywane w wysokości do 50% wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi (po odliczeniach);
- potrąceń, o których mowa