Począwszy od dnia 1 lutego 2025 r., Wigilia Bożego Narodzenia będzie zaliczana do dni ustawowo wolnych od pracy. W związku z powyższym w bieżącym roku obowiązywać będą dwa współczynniki ekwiwalentu pieniężnego za zaległy urlop wypoczynkowy. Od kiedy współczynnik ekwiwalentu ulegnie zmianie? Jaka będzie wartość tych współczynników?
Prawo do wypoczynku, w tym prawo do urlopu wypoczynkowego, zostało zapewnione pracownikom na podstawie art. 14 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1465, ze zm.) – dalej: k.p. Przepis ten wypełnia normę konstytucyjną dotyczącą prawa do urlopu, wynikającą z art. 66 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, ze zm.). Stosownie do tego uregulowania, pracownik ma prawo do określonych ustawowo dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów.
W myśl art. 152 § 1 w zw. z art. 154 § 1 k.p. każdy pracownik zatrudniony na podstawie stosunku pracy ma prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego wymiar jest uzależniony od stażu pracy danego pracownika i wynosi:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Co istotne, ustawodawca wprowadził zabezpieczenie praw pracowniczych poprzez jednoznaczne wskazanie, że pracownik nie ma możliwości zrzeczenia się prawa do urlopu wypoczynkowego.
Odpowiednio do treści art. 161 k.p., na pracodawcy ciąży obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał prawo do tego urlopu. Co do zasady, urlop wypoczynkowy powinien być udzielany zgodnie z planem urlopów (ewentualnie po porozumieniu z pracownikiem).
W dyspozycji art. 171 § 1 k.p. ustawodawca przewidział, że w przypadku, gdy doszło do rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, ale pracownik nie zdążył wykorzystać przysługującego mu urlopu wypoczynkowego w całości lub w części, pracownikowi temu przysługuje ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane dni urlopu wypoczynkowego. Tak więc ekwiwalent ten przysługuje pracownikowi dopiero po ustaniu stosunku pracy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy