Granice odpowiedzialności materialnej pracownika

Rodzaje odpowiedzialności

Podczas wykonywania pracy mogą zdarzyć się różne sytuacje, również takie, które są konsekwencją niestarannego wykonania obowiązków. Skutkiem takiego zdarzenia może być wyrządzenie pracodawcy szkody. W takim przypadku winny jej wyrządzenia pracownik, musi się liczyć z poniesieniem odpowiedzialności materialnej, której zakres został zapisany w Kodeksie pracy. Zasadniczo pracownik ponosi odpowiedzialność za wyrządzenie szkody z winy nieumyślnej (odpowiedzialność w ograniczonym zakresie) oraz za szkodę powstałą z winy umyślnej (odpowiedzialność w pełnej wysokości).

Kodeks pracy przewiduje dwa rodzaje odpowiedzialności pracowników za szkodę wyrządzoną pracodawcy podczas wykonywania obowiązków pracowniczych:

1. odpowiedzialność materialną na zasadach ogólnych, tj. odpowiedzialność powszechną, obejmującą wszystkich pracowników
2. odpowiedzialność za mienie powierzone, która powstaje wówczas, gdy pracownikowi w ramach dodatkowej umowy powierzono mienie pracodawcy do wyliczenia się lub zwrotu.

Odpowiedzialność materialna pracowników

Odpowiedzialność materialna pracowników na zasadach ogólnych powstaje z chwilą nawiązania stosunku pracy. Do jej powstania nie ma potrzeby zawierania dodatkowej umowy z pracownikiem. Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy doszło z winy zatrudnionego do naruszenia obowiązków pracowniczych i nastąpiło wyrządzenie szkody pracodawcy. Musi też zaistnieć związek przyczynowy między zawinionym naruszeniem obowiązków pracowniczych, a szkodą. Istotne jest, że to pracodawca musi udowodnić zarówno szkodę, jak i winę pracownika.

Pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za szkodę wyrządzoną pracodawcy wówczas, gdy powstała ona wskutek zawinionego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. Oznacza to, że pracownik, który dołożył wymaganej staranności do wykonania swego obowiązku, a mimo to naraził pracodawcę na szkodę, nie będzie za tę szkodę ponosił odpowiedzialności.

Ilustracją szkody zawinionej przez pracownika może być incydent, gdy pracownik pod wpływem emocji, celowo uszkodził maszynę służącą do produkcji płytek ceramicznych. W wyniku awarii przez dwa dni była ona wyłączona z procesu produkcyjnego, ponieważ była niesprawna. Pracodawca oszacował stratę na 15000 zł, ale z uwagi na wstrzymanie pracy maszyny do czasu jej naprawy, doliczył dodatkowo utracony dochód z tego tytułu w kwocie 4 000 zł. Maszyna została uszkodzona umyślnie, w związku z czym pracodawca może dochodzić od pracownika zwrotu kosztów jej naprawy oraz pokrycia strat związanych z jej wyłączeniem z produkcji.

Podobnie będzie w sytuacji, gdy pracownik