Czy czynności kontrolne realizowane wobec przedsiębiorcy mogą być wykonywane pod jego nieobecność?

Zasady i tryb kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorców zostały określone w przepisach rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j.: Dz. U. z 2024 r., poz. 236, ze zm.) – dalej: u.p.p., z wyjątkiem zakresu przedmiotowego takiej kontroli. W zakresie nieuregulowanym w tym rozdziale stosuje się odrębne przepisy, w tym uregulowania ratyfikowanych umów międzynarodowych albo bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej, jeżeli przepisy te regulują zasady i tryb kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorców.

Kontrola powinna być poprzedzona analizą prawdopodobieństwa naruszenia prawa

Na podstawie art. 47 ust. 1 u.p.p. zaplanowanie i przeprowadzenie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy musi być poprzedzone dokonaniem analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej. Warto zaznaczyć, że to organ kontroli lub organ nadrzędny nad organem kontroli decyduje, w jaki sposób przeprowadzona zostanie przedmiotowa analiza. Ustawodawca jednak przewidział pewne wyjątki, w których organ kontroli nie będzie musiał poprzedzać kontroli analizą prawdopodobieństwa naruszenia prawa przez przedsiębiorcę. Przypadki takie określa art. 47 ust. 2 u.p.p.

Czy kontrola może być prowadzona bez zawiadomienia przedsiębiorcy?

Co do zasady organ kontroli jest zobligowany do zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli. Obowiązek ten wynika wprost z dyspozycji art. 48 ust. 1 u.p.p. Kontrolę taką wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia wskazanego zawiadomienia. Brak wszczęcia kontroli w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia pociąga za sobą konieczność ponownego zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli. Oprócz tego istnieją pewne odstępstwa od zasady przeprowadzania czynności kontrolnych nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Mianowicie, kontrola może być przeprowadzona przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, jeżeli:

• przedsiębiorca wystąpi z wnioskiem o wcześniejsze przeprowadzenie kontroli, lub
• czynności kontrolne obejmują pobieranie próbek i dokonywanie oględzin, w tym pojazdów, lub dokonywanie pomiarów. Z przeprowadzenia tych czynności sporządza się protokół.

Wyjątki od zasady zawiadamiania przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli zostały wskazane w art. 48 ust. 11 u.p.p. Wśród nich wymienić można m.in. następujące sytuacje:

• kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie ratyfikowanej umowy międzyna