Zasady tworzenia grafików

Czym jest rozkład czasu pracy

Pojęcie rozkładu czasu pracy ma dwa znaczenia. Pierwsze z nich, art. 150 K.p. rozumiane jest jako model organizacji pracy w zakładzie pracy. Natomiast drugi to konkretny rozkład (plan) czasu pracy pracownika (harmonogram czasu pracy, grafik czasu pracy).

Jedno znaczenie odnosi się zatem do rozkładu (rozkładów) wprowadzanego przez pracodawcę w regulaminie pracy. Drugie to indywidualne oznaczenie dni i godzin pracy.

Jak stanowi art. 22 K.p. pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy pod kierownictwem, w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę. Zatem, jeśli zatrudniony nie przestrzega czasu pracy, to ponosi tego konsekwencje prawne i finansowe.

Obowiązek przestrzegania czasu pracy obejmuje konieczność pozostawania w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wskazanym jako miejsce wykonywania pracy w czasie objętym rozkładem czasu pracy oraz w czasie wynikającym z poleceń świadczenia pracy dodatkowej (w godzinach nadliczbowych, w dniach wolnych), o ile nie zachodzą okoliczności usprawiedliwiające nieobecność w pracy.

Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy pracodawca może zastosować karę upomnienia, lub karę nagany.

Zmiany godzin pracy przez pracodawcę

W regulaminie pracy można przewidywać większą lub mniejszą „otwartość” rozkładów, niemniej zawsze pracodawca związany jest zapisami tego regulaminu i planując pracę, nie może wykraczać poza zakres godzinowy i dzienny wynikający z zawartych w nim postanowień wewnętrznych. Aby zmienić godziny pracy, należałoby skorygować zakładowy regulamin pracy. Zlecenie pracy w innym przedziale godzinowym niż ten, który wynika z wprowadzonego do regulaminu rozkładu, oznacza pracę w godzinach nadliczbowych.

Poza organizacją pracy i potencjalnym czasem zapotrzebowania na pracę w każdym przypadku należy przeanalizować także to, czy takie regulacje będą zgodne z obowiązującym prawem. Przede wszystkim należy np. pamiętać, kiedy dopuszczalna jest praca w niedziele i święta. Prace, których wykonywanie dopuszczalne jest w niedziele i święta, wymienia zamknięty katalog zawarty w art. 151¹⁰ K.p. Są to np. prace:

1. w transporcie i w komunikacji,
2. przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności.

Stały rozkład pracy

Regulaminowy rozkład czasu pracy może wyznaczać skonkretyzowane rozkłady stałe czasu pracy wszystkich pracowników, poszczególnych ich grup, na konkretnych stanowiskach itp. Należy określić dni i godziny pracy oraz odniesienie do grupy pracowników, których rozkład ten dotyczy.

Taka konstrukcja jednocześnie skutkuje brakiem obowiązku, a właściwie nawet możliwości tworzenia harmonogramów. Wypełnione jest zobowiązanie do dookreślenia konkretnego rozkładu (przekazania informacji o rozkładzie czasu pracy pracownikom), zaś dla możliwości stworzenia innego rozkładu konieczne byłoby najpierw wprowadzenie zmian do regulaminu dających taką możliwość.

Przy ustaleniu rozkładu stałego nie ma obowiązku tworzenia harmonogramów.

Pracodawca musi mieć świadomość, że zapisy regulaminu pracy dotyczące rozkładów czasu pracy są dla niego wiążące i nie może ich zmieniać. Jedynie może wydać polecenie świadczenia pracy w innych przedziałach godzinowych, ale będzie to polecenie pracy w godzinach nadliczbowych, a w przyp