Czy pracodawca spełniający warunki do wystawiania informacji o kwocie obniżenia wpłat na PFRON powinien je wystawiać wszystkim kontrahentom?

Swoje stanowisko Fundusz uzasadnia w następujący sposób:

W myśl art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 44 ze zm.) - wpłaty na PFRON, o których mowa w art. 21 ust. 1, ulegają obniżeniu z tytułu zakupu produkcji lub usługi, z wyłączeniem handlu, odpowiednio wytworzonej lub świadczonej przez zakłady aktywności zawodowej, przedsiębiorstwa społeczne zatrudniające co najmniej 10 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy lub innych pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy - jeżeli wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych zaliczonych do osób o:

1. znacznym stopniu niepełnosprawności lub
2. umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję, oraz niewidomych

-wynosi co najmniej 30%, zwanych sprzedającymi.

Jednocześnie z treści art. 22 ustawy o rehabilitacji wynika, że stronami kooperacji uprawniającej do obniżenia wpłat są:

• sprzedający, który ją udziela oraz
• nabywca usługi lub produkcji.

Ustawa o rehabilitacji nie precyzuje jakimi cechami powinien charakteryzować się nabywca. Ponadto, użycie pojęcia „nabywca” zostało zastosowane wyłącznie dlatego, że art. 22 ustawy o rehabilitacji normuje nabycie, obliczenie i wykorzystanie obniżenia wpłat na PFRON. Zmienne określanie nabywcy raz jako kupującego usługi lub produkcję sprzedającego, raz jako otrzymującego informację o kwocie obniżenia, a raz jako korzystającego z obniżenia wpłaty, do uiszczenia której jest zobowiązany – wprowadzałoby zbędne zamieszanie w tym przepisie. Zatem nabywca nie musi być zobowiązany do wpłat w dniu dokonania zakupu, w dniu dokonania zapłaty, czy też otrzymania informacji o kwocie obniżenia. Musi natomiast być zobowiązany do wpłaty w momencie korzystania z obniżenia.

Regulacja zawarta w art. 22 ustawy o rehabilitacji nie uzależnia bycia nabywcą od bycia pracodawcą w ogóle czy też pracodawcą zobowiązanym do wpłat na PFRON.

Sprzedający wystawia informację o kwocie obniżenia każdemu nabywcy, którego zakup został udokumentowany fakturą, a płatność za zakup nastąpiła w terminie określonym na fakturze. Sprzedający nie ma obowiązku ustalania czy nabywcy dotyczy obowiązek wpłat ani czy jest on zobowiązany do ich dokonywania. Nabycie prawa do obniżenia nie zależy od statusu nabywcy - nie ma to żadnego znaczenia dla nabycia praw do obniżenia wpłat na PFRON. Ma tylko znaczenie w momencie korzystania z takiego obniżenia. Z tego względu nie można utożsamiać nabywcy z pracodawcą zobowiązanym do wpłat na PFRON, bowiem nabywcą w rozumieniu przepisów ustawy o rehabilitacji może być również:

• osoba fizyczna dokonująca zakupu jako konsument indywidualny, który nie prowadzi działalności gospodarczej;
• osoba fizyczna dokonująca cyklicznych zakupów jak np. abonament ochrony;
• kontrahent zagraniczny, którego siedziba znajduje się poza granicami Polski.

Takie rozumienie pojęcia „nabywcy” potwierdza wzór informacji o kwocie obniżenia wpłat na PFRON, określony Rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 czerwca 2016 r. w sprawie informacji dotyczących kwot obniżenia wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz ewidencji wystawionych informacji o kwocie obniżenia (Dz.U. z 2016 r. poz.928).

W informacji INF-U w części odnoszącej się do „Danych ewidencyjnych i adresu sprzedającego” znajduje się pozycja „Numer w rejestrze PFRON”. Zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji – każdy sprzedający, o którym mowa w art. 22 ust. 1 tejże ustawy – jest zobowiązany zarejestrować się w PFRON, co skutkuje nadaniem numeru w rejestrze PFRON.

Natomiast w części informacji INF-U dotyczącej „Danych ewidencyjnych i adresu nabywcy” nie ma pozycji „Numer w rejestrze PFRON”. Oznacza to, że od nabywcy nie wymaga się rejestracji w PFRON, posiadania numeru w rejestrze PFRON oraz dokonywania wpłat na PFRON. Tym samym nabywcą może być każdy, którego zakup u sprzedającego został udokumentowany fakturą, a płatność za zakup nastąpiła w terminie określonym na fakturze.

Dlatego też bycie nabywcą obniżenia wpłat na PFRON nie można utożsamiać z możliwością obniżenia wpłaty na PFRON. Jeśli nabywca zamierza skorzystać z nabytego obniżenia wpłat na PFRON, to powinien on być nie tylko pracodawcą, ale również pracodawcą zobowiązanym do wpłat na PFRON na podstawie art. 21 ustawy o rehabilitacji. Zgodnie z tym przepisem do wpłat na PFRON zobowiązany jest pracodawca zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.

Także wykładnia historyczna art. 22 ustawy o rehabilitacji potwierdza stanowisko organu, że obecnie nabywcą obniżenia wpłat na PFRON jest każdy kontrahent sprzedającego, którego zakup własnej usługi lub produkcji sprzedającego został udokumentowany fakturą, a zapłata za zakup nastąpiła w terminie określonym na fakturze. W wyniku kolejnych nowelizacji tego przepisu zmieniał się m.in. sposób rozumienia i określania pojęcia „nabywcy”.

Art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji w tekście pierwotnym (Dz.U. z 1997 r. Nr 123, poz.776) – w wersji obowiązującej od dnia 9 października 1997 r. – odnosił się do realizowania określonej produkcji lub usługi na rzecz pracodawcy obowiązanego do dokonywania wpłaty. Treść tego zapisu prowadzi zatem do wniosku, że nabywcą w tamtym okresie był pracodawca zobowiązany do dokonywania wpłat na PFRON.

Następnie w wyniku zmiany art. 22 ustawy o rehabilitacji, dokonanej ustawą z dnia 20 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2003 r. Nr 7 poz. 79) – obowiązującej od dnia 1 stycznia 2004 r. – wprowadzono do tego przepisu definicję „nabywcy”. Zgodnie z dodanym ust. 6 – „nabywcą” był pracodawca zobowiązany do wpłat, o których mowa w art. 21 ustawy o rehabilitacji.

Kolejna zmiana art. 22 ustawy o rehabilitacji, wprowadzona ustawą z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U z 2015 r. poz.1886) – obowiązująca od dnia 1 lipca 2016 r. – usunęła z treści tego przepisu definicję „nabywcy”.

Obecnie w ustawie o rehabilitacji funkcjonuje pojęcie „nabywcy” bez określania jego cech. Wyjątek w tym zakresie stanowi art. 22 ust. 10a ustawy o rehabilitacji wskazujący, że nabywcami mogą być również:

1. jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego,
2. wydzielone jednostki organizacyjne wchodzące w skład innych podmiotów

-w przypadku ujawnienia danych tych jednostek organizacyjnych na fakturze dokumentującej zakup produkcji lub usługi.

Dlatego też nie ma racji Wnioskodawca utożsamiający nabywcę obniżenia wpłat na PFRON z pracodawcą zobowiązanym do dokonywania wpłat na PFRON. Błędnie jest upatrywanie przez Wnioskodawcę źródła pojęcia „nabywcy” w treści art. 21 ust. 1 ustawy o rehabilitacji. Odwołanie się w art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji – do art. 21 ust.1 – nie odnosi się do nabywcy, lecz do wpłat na PFRON, których obowiązek ponoszenia normuje właśnie art. 21 ust. 1. Ustawodawca zamiast w sposób opisowy określić jakie to wpłaty na PFRON podlegają obniżenia, po prostu przywołał przepis, który je reguluje. Jest to powszechny zabieg legislacyjny stosowany przy tworzeniu przepisów prawa w Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak wskazano to kilkakrotnie – sprzedający – jest zobowiązany wystawić informację INF-U każdemu nabywcy, który dokonał zakupu uprawniającego do obniżenia wpłaty na PFRON, o którym mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji.

Termin do wystawienia informacji INF-U określa art. 22 ust. 10 pkt 1 ustawy o rehabilitacji. Na podstawie tego przepisu - sprzedający wystawia informację o kwocie obniżenia niezwłocznie po terminowym uregulowaniu należności, jednak nie później niż do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadł termin płatności za zakup. Przy terminowej zapłacie za zakup - sprzedający nie ma obowiązku wystawienia informacji INF-U tylko w przypadku, gdy dojdzie do wiążącej rezygnacji nabywcy z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat na PFRON. W myśl art. 22 ust. 1a ustawy o rehabilitacji - wraz z fakturą dokumentującą zakup uprawniający do obniżenia wpłaty na PFRON - sprzedający przekazuje nabywcy, jednokrotnie w danym roku, informację o:

1. zasadach nabywania i korzystania z obniżenia wpłat;
2. możliwości złożenia oświadczenia o rezygnacji z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat;
3. możliwości odwołania oświadczenia, o którym mowa w pkt 2.

Informacja, o której mowa w art. 22 ust. 1a ustawy o rehabilitacji jest przekazywana nabywcy raz w roku kalendarzowym. Z dniem 1 stycznia każdego roku wysłana przez sprzedającego w roku poprzednim informacja, o której mowa powyżej - resetuje się. Tym samym nie znajduje ona zastosowania do wystawiania informacji INF-U w kolejnym roku czy kolejnych latach. Skutków prawnych w kolejnym roku czy kolejnych latach nie wywołują również złożone przez nabywców w roku poprzednim oświadczenia dotyczące rezygnacji z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat na PFRON.

Aby sprzedający nie był zobowiązany wystawiać wszystkim swoim nabywcom informacji INF-U – to procedura przekazywania przez niego informacji, o której mowa w art. 22 ust. 1a ustawy o rehabilitacji, a następnie składania przez nabywcę oświadczenia o rezygnacji z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat na PFRON – powinna być przeprowadzana co rok. Dlatego sprzedający dopóki w danym roku kalendarzowym nie przekaże nabywcy informacji, o której mowa w art. 22 ust. 1a ustawy o rehabilitacji i nie otrzyma od niego oświadczenia o rezygnacji z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat na PFRON – jest zobowiązany do wystawiania takiemu nabywcy informacji INF-U.

Należy mieć również na uwadze, że nabywca nie może sam uruchomić procesu wiążącej rezygnacji z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat. Może to dopiero uczynić po otrzymaniu od sprzedającego informacji, o której mowa w art. 22 ust. 1a ustawy o rehabilitacji. Zatem nabywca – dopóki nie otrzymania w danym roku takiej informacji – nie jest uprawniony do rezygnacji z korzystania z prawa do obniżenia wpłat na PFRON, tj. z otrzymywania informacji INF-U.