Dane o sytuacji socjalnej pracownika w kontekście prowadzenia ZFŚS

Adekwatnie do dyspozycji art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych (tj.: Dz. U. z 2024 r., poz. 288, ze zm.) – u.z.f.ś.s., obowiązek utworzenia ZFŚS spoczywa na prywatnym przedsiębiorcy, gdy zatrudnia on, według stanu na dzień 1 stycznia danego roku kalendarzowego, minimum 50 pracowników, w przeliczeniu na pełne etaty. Wspomniany obowiązek dotyczy także pracodawcy, który zatrudnia od 20 do 49 pracowników, w przeliczeniu na pełne etaty, jeżeli z wnioskiem o utworzenie ZFŚS wystąpi zakładowa organizacja związkowa.

Co więcej, zobowiązany do tworzenia ZFŚS jest także pracodawca, który nie jest przedsiębiorcą prywatnym, ale prowadzi działalność w formie jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego. W tym przypadku bez znaczenia pozostaje liczba zatrudnionych pracowników.

We wszelkich innych przypadkach pracodawcy zatrudniający, według stanu na dzień 1 stycznia danego roku kalendarzowego, mniej niż 50 pracowników tworzą ZFŚS na zasadach dobrowolności.

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 u.z.f.ś.s., przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z ZFŚS uzależnia się od:

• sytuacji życiowej osoby uprawnionej do korzystania z ZFŚS,
• sytuacji rodzinnej tej osoby oraz
• sytuacji materialnej tej osoby.

Brzmienie art. 8 ust. 1 u.z.f.ś.s. wskazuje, że powyższy katalog ma charakter zamknięty, wobec czego pracodawca nie może posługiwać się innymi kryteriami udzielenia świadczeń z ZFŚS w postaci ulgowych usług i świadczeń oraz dopłat z tego funduszu. „Stąd świadczenia wypłacone przez pracodawcę z pominięciem owej zasady podstawowej, nie mogą być ocenione w sensie prawnym, jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak, to nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych”. Zasada ta jest nadrzędna i ma charakter bezwzględny. „Pracodawca ma jednocześnie stosunkowo znaczną swobodę wyboru elementów podlegających ocenie. Każda próba ograniczenia i tworzenia jedynie słusznego katalogu kryteriów oceny sytuacji osoby uprawnionej do świadczenia, z oczywistych względów będzie zawsze niekompletna i pewnych okoliczności nie będzie uwzględniać. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt III AUa 1034/14). W przypadku udzielania świadczeń z ZFŚS na podstawie innych kryteriów niż wymienione powyżej, świadczenia te nie korzystają ze zwolnieni