Ułatwianie podnoszenia kwalifikacji zawodowych obowiązkiem pracodawcy

Szkolenia pracownicze nieustannie cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem zarówno ze strony pracodawców dążących do podniesienia kwalifikacji zawodowych zatrudnionych kadr, jak i pracowników, którym uczestnictwo w takich szkoleniach może znacząco ułatwić nabycie kwalifikacji zawodowych, koniecznych dla dalszego rozwoju kariery zawodowej.

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika musi być ułatwione...

Ustawodawca mający świadomość istotności szkoleń i podnoszenia kwalifikacji zawodowych przewidział, że ułatwianie podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników jest jednym z podstawowych obowiązków ciążących na pracodawcy, na co wskazuje art. 94 pkt 6 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1465, ze zm.) – dalej: k.p. Ułatwianie podnoszenia kwalifikacji zawodowych, zgodnie z dyspozycją art. 17 k.p., stanowi jedną z podstawowych zasad prawa pracy.

O znaczeniu kwalifikacji zawodowych świadczy umieszczenie ich w katalogu danych osobowych, których podania pracodawca żąda od kandydata do pracy, odpowiednio do art. 221 § 1 k.p. W myśl art. 29 § 3 pkt 1 lit. k k.p., pracodawca jest zobowiązany do poinformowania pracownika o przysługującym mu prawie do szkoleń, jeżeli pracodawca je zapewnia, w szczególności o ogólnych zasadach polityki szkoleniowej pracodawcy, nie później niż w terminie 7 dni od dnia dopuszczenia pracownika do pracy. Obowiązek informacyjny w tym zakresie powinien zostać spełniony w postaci papierowej lub elektronicznej.

...ale już nie opłacania kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych

Jednakże nie oznacza to, że pracodawca jest zobligowany do podejmowania działań mających na celu stwarzanie pracownikowi warunków potrzebnych do uzyskania określonych kwalifikacji zawodowych. Pracownik, wobec którego pracodawca wystąpił z inicjatywą zawarcia umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych, również nie musi zgadzać się na zawarcie z pracodawcą takiej umowy (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 14 stycznia 2016 r., sygn. akt V P 195/15). Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 czerwca 2017 r. (sygn. akt VII Pa 46/17) zaznaczył, że pracownik nie może domagać się od pracodawcy określonego udziału w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych tego pracownika. Pracodawca bowiem ma obowiązek wspierać podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników z uwzględnieniem swoich możliwości i potrzeb. Równocześnie podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika nie powinno kolidować z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Sąd wskazał, że co prawda pracodawca „może wyrazić zgodę na dokształcanie się w czasie pokrywającym się z czasem pracy, niemniej jednak nie ma takiego obowiązku. Ocena, czy podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika koliduje, czy też nie z wykonywaniem obowiązków wynikających ze stosunku pracy, należy do pracodawcy”.

Brak dostępu do szkoleń może stanowić formę dyskryminacji pracownika

Przepis art. 183a § 1 k.p. przewiduje wprowadzenie zakazu dyskryminacji pracowników w zatrudnieniu w zakresie dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności z uwagi na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Odpowiednio do treści art. 183b § 1 pkt 3 k.p., pomijanie pracowników przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe uważane jest za różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika, stanowiące naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami, przy dokonywaniu tego różnicowania. Aczkolwiek, na mocy art. 183b § 2 pkt 4 k.p., zastosowanie przez pracodawcę kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków dostępu do szkolenia w celu podnos