Rządowy projekt ustawy o asystencji osobistej osób niepełnosprawnych coraz bliżej

Aktualnie funkcjonującym wsparciem w zakresie usług asystencji osobistej jest resortowy program „Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością”, którego adresatami są:

1. dzieci do 16. roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji;
2. osoby niepełnosprawne posiadające orzeczenie:

• o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
• traktowane na równi z orzeczeniami wymienionymi powyżej, zgodnie z art. 5 i art. 62 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2024 r., poz. 44, ze zm.).

Cele programu „Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością” to przede wszystkim:

• wprowadzenie usług asystencji osobistej jako formy ogólnodostępnego wsparcia w wykonywaniu codziennych czynności życiowych oraz funkcjonowaniu w społeczeństwie;
• zwiększenie szans osób z niepełnosprawnościami na usamodzielnienie się i prowadzenie aktywnego życia;
• dążenie do poprawy funkcjonowania osoby z niepełnosprawnością w jej środowisku, w tym inkluzji społecznej takiej osoby.

Limit godzin usług asystencji osobistej finansowanych ze środków Funduszu Solidarnościowego dla jednej osoby z niepełnosprawnością w danym roku kalendarzowym wynosi nie więcej niż 840 godzin i nie mniej niż 360 godzin.

Warto jednak zauważyć, że program „Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością” ma kilka istotnych wad, do których należą:

• brak ciągłości usług asystenckich, gdyż okres udzielania wsparcia wynosi 1 rok,
• brak obligatoryjności uczestnictwa w realizacji programu,
• braki kadrowe, w tym niemożność zatrudnienia członka rodziny osoby niepełnosprawnej jako asystenta osobistego.

Niestety szczegółowe uregulowania rządowego projektu ustawy o asystencji wciąż nie są znane. Przede wszystkim nie wiadomo, jaki standard realizacji usług asystenckich zostanie przyjęty przez stronę rządową.

Niewiadomą pozostaje również to, czy opracowywany projekt ustawy będzie zawierał również rozwiązania z projektu ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, który zgłoszony został w ramach prezydenckiej inicjatywy ustawodawczej. Warto zaznaczyć, że prezydencki projekt ustawy o asystencji osobistej zakłada, że z usług asystenta będzie mogła skorzystać osoba pełnoletnia, która posiada decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia. W celu wydania decyzji ustalającej prawo do usługi asystencji przeprowadzane będzie rozpoznanie sytuacji osobistej wnioskodawcy w jego miejscu zamieszkania, co pozwoli na ustalenie indywidualnych potrzeb i sposobu funkcjonowania wnioskodawcy w życiu codziennym. Konieczne będzie również złożenie przez wnioskodawcę oświadczenia o niekorzystaniu lub rodzaju i wymiarze usług skierowanych do osób niepełnosprawnych finansowanych albo współfinansowanych ze środków publicznych, z których korzysta wnioskodawca.

Zgodnie z informacjami uzyskanymi przez „Dziennik Gazetę Prawną” resort rodziny, pracy i polityki społecznej planuje wpisanie rządowego projektu ustawy o asystencji osobistej dla osób niepełnosprawnych do wykazu prac legislacyjnych rządu w lipcu bieżącego roku. Ustawa miałaby wejść w życie począwszy od dnia 1 stycznia 2025 r.