Rząd planuje zmiany w zasadach rozliczania składki zdrowotnej - część pierwsza

Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich, zwrócił się z pytaniem do MZ i MF, na jakim etapie są prace nad zmianą zasad rozliczania składki zdrowotnej przez przedsiębiorców. Pytanie RPO wiąże się z licznymi skargami przedsiębiorców na skomplikowane zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Przedsiębiorcy zwracają uwagę, że przy obliczaniu podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie dochód z działalności gospodarczej na cele składki zdrowotnej jest określany w sposób odmienny aniżeli dla celów podatkowych. Zdaniem przedsiębiorców składka zdrowotna faktycznie prowadzi do zwiększenia podstawy opodatkowania, od której obliczana jest wysokość podatku, a przez to stanowi quasi podatek. Oprócz tego istotnym utrudnieniem jest brak możliwości uwzględnienia poniesionej straty w przypadku osób, które z przyczyn losowych nie były w stanie osiągnąć dochodów. Co więcej, nie ma górnego limitu podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Wskazane zasady rozliczania składki zdrowotnej zostały wprowadzone wraz z przepisami tzw. Polskiego Ładu, które weszły w życie 1 stycznia 2022 r.

W odpowiedzi na pismo RPO, Izabela Leszczyna, ministra zdrowia, wskazała, że składka zdrowotna została uregulowana w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j.: Dz. U. z 2024 r., poz. 146, ze zm.) – dalej: u.ś.o.z.

Według ministry Leszczyny, obowiązujące przepisy regulujące instytucję składki zdrowotnej osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 5 pkt 21 u.ś.o.z., z punktu widzenia przedsiębiorców tworzą mechanizm charakteryzujący się brakiem efektywności i zwiększonymi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej. W ramach tego systemu przedsiębiorca, który wybrał opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej na zasadach ogólnych, a zatem w oparciu o skalę podatkową lub w formie podatku liniowego, jest zobligowany do prowadzenia odrębnej ewidencji księgowej dla celów prawidłowego ustalenia podstawy składki zdrowotnej.

Jak wynika z analiz MZ, znaczne obciążenie przedsiębiorców składką zdrowotną w istotny sposób oddziałuje na rentowność prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Chodzi tu przede wszystkim o konieczność uwzględniania w podstawie wymiaru składki zdrowotnej przychodów ze sprzedaży środków trwałych, co traktowane jest przez przedsiębiorców jako rozwiązanie niesprawiedliwe, które nie wiąże się z wynikiem podstawowej działalności operacyjnej przedsiębiorcy. Równocześnie, uwzględnienie w podstawie wymiaru składki zdrowotnej przychodów ze sprzedaży środk