Wybory samorządowe a osoby z niepełnosprawnością – czy trzeba stawić się w lokalu wyborczym - część II

W pierwszej części tego opracowania omówiona została możliwość zagłosowania za pośrednictwem pełnomocnika, co stanowi alternatywne rozwiązanie wobec „problemu” głosowania w tradycyjnej formie przez pewne grupy wyborców (m.in. osoby z niepełnosprawnościami).

Korzystanie ze wsparcia pełnomocnika z pewnością ułatwia niepełnosprawnym wyborcom, którzy nierzadko ze względu na ograniczenia wynikające ze stopnia i rodzaju niepełnosprawności (np. uszkodzenia narządu ruchu) nie mogą stawić się osobiście w lokalu wyborczym, spełnienie ich wyborczego obowiązku.

Niemniej jednak głosowanie przez pełnomocnika nie jest to jedyną możliwością oddania głosu przez niepełnosprawnego wyborcę, który ma znaczące trudności z zagłosowaniem w tradycyjnej formie. Niektórzy wyborcy z niepełnosprawnościami mogą bowiem skorzystać z głosowania korespondencyjnego.

Kto może zagłosować korespondencyjnie?

W myśl art. 53a ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 2408, ze zm.), swój głos w formie korespondencyjnej mogą oddać przede wszystkim wyborcy z niepełnosprawnościami zaliczeni do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2024 r., poz. 44, ze zm.) – dalej: u.r.o.n.

Adekwatnie do art. 3 i 4 u.r.o.n., na potrzeby orzekania o niepełnosprawności ustala się trzy stopnie niepełnosprawności:

1. znaczny – do którego zaliczane są osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolne do pracy albo zdolne do pracy wyłącznie w warunkach pracy chronionej i wymagające, w celu realizacji ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;
2. umiarkowany – do którego zaliczane są osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolne do pracy albo zdolne do pracy tylko w warunkach pracy chronionej lub wymagające czasowej lub częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;
3. lekki – do którego zaliczane są osoby o naruszonej sprawności organizmu, przyczyniającej się w sposób istotny do obniżenia zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Powyższe przepisy jednoznacznie wskazują, iż do oddania głosu w formie korespondencyjnej nie będą uprawnieni wszyscy wyborcy z niepełnosprawnościami, ale jedynie ci, którzy legitymują się orzeczeniami o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Oprócz tego korespondencyjnie zagłosować będą mogli wyborcy:

1. którzy w dniu głosowania podlegają obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, o których mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1284, ze zm.);
2. którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończyli 60 lat.

Tak więc niepełnosprawny wyborca zaliczony do lekkiego stopnia niepełnosprawności będzie mógł oddać swój głos korespondencyjnie, jeżeli w dniu wyborów ukończył 60. rok życia, albo w tym dniu przebywał na kwarantannie lub