Czy całkowita niezdolność do pracy oznacza zakaz podejmowania zatrudnienia

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 100, ze zm.), osobami niepełnosprawnymi są osoby, w odniesieniu do których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem:

• zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, czyli znacznego, umiarkowanego albo lekkiego stopnia niepełnosprawności, lub
• całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, lub
• niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia.

W myśl art. 2 pkt 10 u.r.o.n., przez niepełnosprawność należy rozumieć trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

Co istotne, stosownie do art. 3 i 4 u.r.o.n., na potrzeby orzekania o niepełnosprawności ustala się trzy stopnie niepełnosprawności:

1. znaczny – do którego zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy wyłącznie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu realizacji ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;
2. umiarkowany – do którego zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy tylko w warunkach pracy chronionej bądź wymagającą czasowej lub częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;
3. lekki – do którego zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, przyczyniającej się w sposób istotny do obniżenia zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Analizując kwestie związane z wagą orzeczenia wydanego przez lekarza orzecznika ZUS o niezdolności do pracy pracownika z niepełnosprawnością, należy zwrócić uwagę na treść art. 5 u.r.o.n. Stosownie do tego przepisu, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o:

• całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji – jest równoznaczne z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (art. 5 pkt 1 u.r.o.n.);
• niezdolności do samodzielnej egzystencji – traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (art. 5 pkt 1a u.r.o.n.);
• całkowitej niezdolności do