Na co mogą liczyć osoby z niepełnosprawnościami i ich pracodawcy ze strony urzędów pracy?

Powiatowe Urzędy Pracy w oczach NIK

W 2021 roku Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport na temat aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami, prowadzonej przez powiatowe urzędy pracy.

Z opublikowanego dokumentu wynika, że prowadzona przez powiatowe urzędy pracy aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnościami nie była skuteczna i nie umożliwiała im wejścia lub trwałego powrotu na rynek pracy. Na koniec 2020 r. we wszystkich urzędach pracy na terenie kraju zarejestrowanych było niemal 56 tys. bezrobotnych osób niepełnosprawnych. W okresie objętym kontrolą NIK ponad 80% osób z orzeczeniami o niepełnosprawności nie pracowało ani nie szukało pracy. Pracodawcy niechętnie zatrudniali takie osoby, brakowało też spójnej polityki rynku pracy.

W Polsce są ok. 3 miliony osób niepełnosprawnych, czyli takich, które - zgodnie z definicją zawartą w ustawie o rehabilitacji - ukończyły 16 lat i mają orzeczenie o niepełnosprawności. Szacuje się, że wszystkich osób niepełnosprawnych może być nawet dwa razy więcej.

Obecnie Polska ma jeden z najniższych wskaźników bezrobocia w UE, a od 2010 r. liczba osób bezrobotnych ogółem spadła trzykrotnie. Podobna tendencja utrzymuje się dla osób niepełnosprawnych.

Jednocześnie zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami od lat utrzymuje się na bardzo niskim poziomie. W okresie objętym kontrolą aż 2,5 mln, czyli ponad 80% osób z niepełnosprawnościami nie miało pracy, ani jej nie szukało. Pod względem wskaźnika bierności zawodowej osób niepełnosprawnych Polska plasuje się na piątym miejscu w Europie. W latach 2010-2020 wskaźnik ten był w ich przypadku niemal dwukrotnie wyższy niż dla całej populacji osób powyżej 15. roku życia.

Mimo znacznych nakładów, zwłaszcza z Funduszu Pracy, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz PFRON, wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych od kilkunastu lat wzrosły tylko o ok. 2% w ciągu 10 lat: z 14,4% w 2010 r. do 16,7% w 2020 r.

Poszukujący pracy czy bezrobotny?

Mając na uwadze powyższe statystki, przybliżmy praktyczną stronę działalności Powiatowych Urzędów Pracy na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Osoba z niepełnosprawnością, która przyjdzie do urzędu pracy w celu otrzymania wsparcia w znalezieniu zatrudnienia, dostanie statut osoby poszukującej pracy lub osoby bezrobotnej. Jeśli osoba z niepełnosprawnością jest uprawniona, np. do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty socjalnej czy zasiłku stałego, wtedy rejestracja będzie możliwa wyłącznie ze statusem poszukującego pracy. Taki status nie uprawnia do ubezpieczenia zdrowotnego i ogranicza zakres pomocy ze strony urzędu.

Natomiast osoba z niepełnosprawnością, która nie pobiera wyżej wymienionych świadczeń i spełnia resztę warunków ustawy, a także potwierdza swoją zdolność i gotowość do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy, ma możliwość rejestracji ze statusem bezrobotnego. Status ten umożliwia korzystanie ze wszystkich usł