Procedura odwoławcza od orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydanego przez PZON lub WZON

Na gruncie przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 100, ze zm.) – dalej: u.r.o.n., osobami niepełnosprawnymi są osoby legitymujące się:

• orzeczeniem o jednym z trzech stopni niepełnosprawności (lekkim, umiarkowanym lub znacznym) wydanym przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności;

• orzeczeniem o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz. U. z 2022 r., poz. 504, ze zm.);

• orzeczeniem o niepełnosprawności wydanym przed ukończeniem 16. roku życia.

W myśl przepisów u.r.o.n. niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Biorąc pod uwagę kryterium ustawowe, niepełnosprawność sprowadza się do niemożności efektywnego pełnienia ról społecznych, rozumianej jako niezdolność do wypełniania zobowiązania wynikającego z zajmowanej pozycji społecznej, przy uwzględnieniu korzystania przez osobę z przysługujących jej przywilejów i praw według określonego wzoru. Chodzi tu zatem o niemożność bądź trudności w codziennej aktywności i uczestnictwie w życiu społecznym i zawodowym wynikające z naruszenia sprawności organizmu.

Zgodnie z obowiązującym prawem, orzecznictwo o niepełnosprawności nie opiera się wyłącznie na ocenie stanu zdrowia. Przy orzekaniu o niepełnosprawności decydujące znaczenie ma uwzględnienie zarówno fizycznych, psychicznych, jak i społecznych aspektów funkcjonowania osoby. W przypadku wystąpienia tylko jednego z czynników, takich jak choroba lub naruszenie sprawności organizmu, nie można jednoznacznie stwierdzić, czy osoba jest niepełnosprawna. Wpływ intensywności tego czynnika na ustaloną niepełnosprawność lub stopień niepełnosprawności jest pośredni, a decydujące znaczenie ma to, czy prowadzi on do istotnych ograniczeń w życiu społecznym lub zawodowym. W ten sposób orzecznictwo o niepełnosprawności uwzględnia wiele złożonych czynników, a ocena niepełnosprawności jest dokonywana na podstawie wieloaspektowego podejścia.

Adekwatnie do przepisów art. 3 i 4 u.r.o.n., na potrzeby orzekania o niepełnosprawności ustala się trzy stopnie niepełnosprawności:

• znaczny – do którego zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy wyłącznie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu realizacji ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;

Wyłącznie w przypadku jednoczesnego występowania ograniczeń w wykonywaniu pracy zarobkowej oraz konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy możliwe jest przypisanie osoby do znacznego stopnia niepełnosprawności.

• umiarkowany – do którego zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy tylko w warunkach pracy chronionej bądź wymagającą czasowej lub częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;

• lekki – do którego zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, przyczyniającej się w sposób istotny do obniżenia zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu d