Nowi beneficjenci świadczenia pielęgnacyjnego

Świadczenie pielęgnacyjne

Zanim zajmiemy się kwestią, kto ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, przypomnijmy, że jest ono świadczeniem pieniężnym, o które mogą ubiegać się osoby, które nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu podjęcia opieki nad poważnie niepełnosprawnym członkiem rodziny, legitymującym się określonym przepisami orzeczeniem.

Świadczenie pielęgnacyjne obok zasiłku pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego należy do świadczeń opiekuńczych określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Przysługuje ono z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej:

1. matce albo ojcu,

2. opiekunowi faktycznemu dziecka,

3. osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,

4. innym osobom, na których zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ciąży obowiązek alimentacyjny (z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności).

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje ww. osobom, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami:

1. konieczności stałej lub długotrwałej opieki

2. pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji

3. konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Wsparcie przysługuje tym osobom, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami:

1. konieczności stałej lub długotrwałej opieki

2. pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji

3. konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

W przepisach znajdują się łączne warunki, jakie muszą zostać spełnione, aby świadczenie pielęgnacyjne przysługiwało osobom, na którym ciąży obowiązek alimentacyjny innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki.

Status bezrobotnego lub poszukującego pracy nie ma wpływu na uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego.

Od 1 stycznia 2022 r. wysokość świadczenia pielęgnacyjnego wynosi 2119 zł miesięcznie.

Orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego

Z wnioskiem o rozstrzygnięcie kto ma prawo do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego osobom niespokrewnionym w pierwszym stopniu, wystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich. Odpowiedzią jest uchwała z 14 listopada Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie siedmiorga sędziów, w której orzeczono, że warunkiem przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobom innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu, jest legitymowanie się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności przez współmałżonka albo rodziców.

Wprowadzenie przesłanki legitymowania się przez małżonka osoby chorej orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności umożliwi opiekę nad nią innego członka rodziny niż spokrewnionego w I stopniu, innych niż zobowiązanych do obowiązku alimentacyjnego. Wynika z tego, że Naczelny Sąd Administracyjny przyjął interpretację, która jest zgodna z zasadą sprawiedliwości i nie narusza regulacji systemowych.

W ocenie 7 sędziów NSA, sytuacja rodziny uzasadnia uwzględnienie pomocy ze strony państwa. Zasady dostępu do świadczenia pielęgnacyjnego nie mają charakteru dyskryminacyjnego i nie naruszają zasady równości.

Punkt widzenia Trybunału Konstytucyjnego

Orzekając w powyższej kwestii NSA, wziął pod uwagę zmiany legislacyjne w ustawie o świadczeniach rodzinnych. W pierwotnym brzmieniu sporny przepis od 2005 r. stanowił, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeśli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim. Zapis ten był bezwzględny i brał pod uwagę stanu zdrowia współmałżonka.

Ciekawe jest to, że w wyrokach wydawanych w tym czasie NSA odstępował od literalnego brzmienia przepisu w przypadkach, gdy stan zdrowia współmałżonka był zły, a współmałżonek legitymował się zaświadczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, a o świadczenie występowała inna osoba zobowiązana do alimentacji niż współmałżonek.
W omawianym zagadnieniu stan prawny zmienił się w 2011 r. Wtedy art. 17 ust. 1 a) rozszerzono uprawnienie do osób spokrewnionych w I stopniu, bez wymaganego orzeczenia o niepełnosprawności. Nastę