Dyżury w pracy zdalnej

Definicja dyżuru w prawie pracy

Zanim przejdziemy do opisywania problemy dyżurów w pracy zdalnej, najpierw napiszemy, czym jest dyżur w ogóle i jak jest definiowany w prawie pracy. Definicję dyżuru znaleźć w art. 1515 kodeksu pracy. Czytamy w nim, że dyżurem jest pozostawanie pracownika, na polecenie pracodawcy, poza normalnymi godzinami pracy, w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę, w zakładzie pracy bądź w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Należy pamiętać, że czas dyżuru nie jest zaliczany do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy, oraz że czas dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego.

Pracodawca za pełniony przez pracownika dyżur musi mu udzielić czasu wolnego w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a jeżeli nie jest to możliwe, wypłacić pracownikowi wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, ustalonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony, to dyżurującemu pracownikowi należy się 60% wynagrodzenia. Zasad tych nie stosuje się w razie pełnienia dyżuru w domu, a także w odniesieniu do kadry zarządzającej zakładem pracy w imieniu pracodawcy. Do kadry zarządzającej nie stosuje się także przepisu o konieczności zachowania dobowego i tygodniowego wypoczynku w razie pełnienia dyżuru.

Dyżury w czasie home office

Praca w trybie home office staje się coraz powszechniejsza. Jednak i ona zawiera wiele nierozstrzygniętych kwestii. Jedna z wątpliwości dotyczy dyżurów podczas home office. Sprawa stała się na tyle istotna, że trafiła na wokandę organu sądowego Unii Europejskiej (UE).

Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE) musiał rozstrzygnąć dwie sprawy – jedna dotyczyła obywatela Słowenii (sygnatura C-344/19), druga obywatela Niemiec (sygnatura C-580/19).
W pierwszej sprawie technik specjalista był odpowiedzialny za zapewnienie, przez kilka kolejnych dni, funkcjonowania telewizyjnych centrów nadawczych znajdujących się w górach w Słowenii. Poza normalnym czasem pracy w wymiarze 12 godzin na dobę pracownik ten pełnił dyżur przez 6 godzin dziennie poza siedzibą zakładu pracy. W tych okresach nie miał obowiązku pozostawania w danym centrum nadawczym, lecz musiał być osiągalny telefonicznie i, w razie potrzeby, być w stanie powrócić do tego centrum w ciągu godziny. Uwzględniając położenie geograficzne trudno dostępnych centrów nadawczych, pracownik był zmuszony przebywać w nich – w udostępnionym przez pracodawcę mieszkaniu służbowym – bez wielu możliwości spędzania czasu wolnego.

Druga sprawa dotyczyła funkcjonariusza niemieckiej straży pożarnej, który z tego tytułu musiał, poza służbą regulaminową, pełnić regularnie dyżury pozazakładowe. Podczas ich trwania funkcjonariusz nie był zobowiązany do obecności w miejscu wskazanym przez pracodawcę, musiał natomiast być osiągalny telefonicznie, a w razie przyjęcia informacji o zdarzeniu móc w ciągu 20 minut dotrzeć w umundurowaniu do granic miasta udostępnionym mu pojazdem służbowym.

Zarówno technik ze Słowenii, jak i strażak z Niemiec uznali, że z uwagi na ograniczenia wynikające z