Przepisy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy a uregulowania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych

Prawo
06 kwietnia 2022 Redakcja OBPON

Jakie uregulowania wprowadza specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy i dlaczego jest istotna nie tylko dla obywateli tego kraju? Jaki jest jej stosunek do Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych?

Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022 r., poz. 583, ze zm.) w art. 87 zapewnia bezpłatny dostęp do kursów języka polskiego i języka migowego osobom, mającym trudności w komunikowaniu się, przez co gwarantuje prawa osób z niepełnosprawnościami, wyszczególnione w Konwencji ONZ z dnia 13 grudnia 2006 r. o prawach osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2012, poz. 1169).

Następstwa wojny w Ukrainie

W dniu 24 lutego doszło do ataku sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej na terytorium Ukrainy, co spowodowało masowy napływ uchodźców wojennych do Polski. Ukraińcy mogli i mogą liczyć na pomoc oraz wsparcie obywateli polskich, wyrażone na dziesiątki sposobów.

Coraz częściej jednak pojawiały się głosy, podkreślające, iż podczas gdy na wysokości zadania stanęli polscy obywatele, niezbędne jest efektywniejsze działanie władz i rządu, gdyż społeczeństwo, organizacje pozarządowe oraz samorządy samodzielnie nie udźwigną ciężaru pomocy.

Sytuacja ta uległa poprawie 12 marca 2022 r., gdy Sejm uchwalił specustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Poza prawami, przysługującymi obywatelom Ukrainy, uciekającym przed wojną, specustawa wprowadza też nowelizację ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (t.j.: Dz. U. z 2017, poz. 1824, ze zm.).

Wprowadzona 12 marca specustawa ma na celu rozwiązanie wiele problemów prawnych oraz organizacyjnych, związanych z legalnym przebywaniem uchodźców z Ukrainy na terytorium Polski. Z jej pomocą zdołano opanować zamieszanie, które niewątpliwie towarzyszyć musi napływowi ludności, w liczbie aktualnie ponad dwóch milionów, jak również zdołano usystematyzować sytuację prawną uciekających do Polski Ukraińców.

Regulacje specustawy umożliwiają obywatelom Ukrainy legalne przebywanie w Polsce, podejmowanie legalnego zatrudnienia oraz zakładanie działalności gospodarczej na identycznych zasadach, co obywatele polscy. Co istotne, na mocy specustawy uchodźcom przysługuje prawo do zarejestrowania się jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy, jak też do otrzymywania świadczenia rodzinnego i wychowawczego oraz do świadczeń pieniężnych i niepieniężnych z pomocy społecznej. Ponadto uchodźcy z Ukrainy objęci są bezpłatną opieką medyczną, z kolei ich dzieci mogą kontynuować naukę w polskich placówkach edukacyjnych.

Ustawodawca, wprowadzając nowym aktem prawnym także nowelizację ustawy o języku migowym i innych środkach komunikowania się, ukierunkował swoje działania na szczególną grupę uchodźców, a konkretnie osoby głuche, którym, ze uwagi na trudności komunikacyjne, dużo trudniej jest odnaleźć się w obcym kraju.

Co zmienia nowelizacja ustawy o języku migowym?

Problemy doświadczane przez uchodźców z Ukrainy z upośledzeniem słuchu, których liczbę szacuje się na około dwa tysiące, są różnorodne.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że PJM oraz Ukraiński Język Migowy to dwa całkowicie odmienne systemy językowe, w związku z czym głuchy Polak nie porozumie się z głuchym Ukraińcem, a ponadto bardzo niewielu, tak Polaków jak i Ukraińców z niepełnoprawnością słuchu, zna System Języka Migowego, będący w zasadzie sztucznym tworem i językiem stworzonym przez osoby słyszące.

Oprócz tego, język polski jest nie tylko językiem obcym dla Ukraińców, bez względu na sprawność ich organizmu, ale też dla głuchych obywateli Polski. Nierzadko nie są oni w stanie czytać ani pisać w języku polskim, wobec czego np. strategia, pojawiająca się w trakcie komunikacji między osobami słyszącymi a głuchymi, polegająca na próbach porozumienia się za pomocą pisania kartek, nie będzie efektywna.

Analizowana nowelizacja wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniom głuchych obywateli Polski oraz Ukrainy, poprzez wprowadzenie możliwości opłacania ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) kursów:

• języka polskiego,

• PJM (polski język migowy),

• SJM (system językowo-migowy),

• SKOGN (sposoby komunikowania się osób głuchoniewidomych).

Na podstawie nowelizacji możliwe będzie także skorzystanie z usług tłumacza-przewodnika.

Unormowania nowelizacji ustawy o języku migowym dotyczą bardzo szerokiej grupy osób. Z dofinansowania do kursów będą mogły bowiem skorzystać osoby doświadczające trwale albo okresowo trudności w komunikowaniu się, członkowie ich rodzin tudzież osoby posiadające stały bądź bezpośredni kontakt z osobami, mającymi trudności w komunikowaniu się. Wszyscy powyżej wymienieni będą mogli starać się o sfinansowanie kosztu szkolenia ze środków PFRON.

Co z zapisami Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych?

Omawiana nowelizacja ustawy o języku migowym jest zgodna z uregulowaniami Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i przyczynia się w znaczny sposób do zaimplantowania jej przepisów. Konieczność wdrożenia Konwencji jest tym bardziej istotna, że w tym roku mija 15 lat od jej podpisania przez Polskę i 10 od jej ratyfikacji. Okres, wydawałoby się, dość długi, by wdrożyć zapisy Konwencji w obowiązujący w naszym kraju system prawny; niestety w wielu sferach pozostają one nadal martwe.

Autor:
Paweł Kawka
Redaktor OBPON

Informacja dotycząca plików cookies

Nasza strona internetowa używa plików cookies w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do Twoich potrzeb. Możesz zaakceptować pliki cookies albo wyłączyć je w przeglądarce. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia.

W dowolnej chwili możesz wycofać swoją zgodę na przetwarzanie danych, zażądać informacji o zakresie przetwarzanych danych lub zmienić zakres ich przetwarzania. Więcej informacji o przetwarzaniu danych znajdziesz w Polityce Prywatności.